[go: up one dir, main page]
Wikipedia

Họ Gà nước

Họ Gà nước (danh pháp hai phần: Rallidae) là một họ chim phân bố toàn cầu thuộc bộ Sếu. Họ Gà nước gồm có 39 chi còn sinh tồn với khoảng 150 loài đã biết. Họ này thể hiện sự đa dạng đáng kể. Nhiều loài có môi trường sống liên quan tới các vùng đất ngập nước, mặc dù các loài trong họ này được tìm thấy trong mọi môi trường sống trên mặt đất, ngoại trừ các sa mạc khô, vùng cực và các khu vực núi cao phía trên đường tuyết. Các thành viên của họ Rallidae được tìm thấy trên tất cả các châu lục, trừ Nam Cực. Có rất nhiều loài sinh sống trên hải đảo. Môi trường sống phổ biến nhất là vùng đầm lầy hay rừng rậm. Gà nước đặc biệt thích cây cối rậm rạp.

Họ Gà nước
Thời điểm hóa thạch: 56–0 triệu năm trước đây
Eocen sớm - gần đây
Gallinula tenebrosa
Phân loại khoa học
Giới (regnum)Animalia
Ngành (phylum)Chordata
Lớp (class)Aves
Bộ (ordo)Gruiformes
Phân bộ (subordo)Ralli
Họ (familia)Rallidae
Vigors, 1825
Các chi
Khoảng 39 chi còn sinh tồn, và xem dưới đây.

Hệ thống và tiến hóa

sửa

Các chi còn sinh tồn

sửa
 
Gà nước họng nâu, Rallina fasciata
 
Gà nước châu Âu, Rallus aquaticus
 
Cuốc đốm (Porzana porzana) non.
  • Rallidae incertae sedis
  • Rallinae - gà nước mỏ dài và đồng minh.
    • Anurolimnas - 1 loài.
    • Rallus - 12 loài gà nước điển hình.
    • Biensis - 1 loài gà nước Madagascar.
    • † Aphanapteryx - 1 loài gà nước đỏ, tuyệt chủng.
    • † Erythromachus - 1 loài gà nước Rodrigues, tuyệt chủng.
    • Dryolimnas - 1 loài gà nước họng trắng (Dryolimnas cuvieri), 1 loài tuyệt chủng (Dryolimnas augusti).
    • Crex (bao gồm cả Crecopsis) - 2 loài.
    • Lewinia (bao gồm cả Aramidopsis) - 5 loài gà nước; đôi khi nằm trong Rallus.
    • Gymnocrex - 3 loài.
    • Gallirallus (bao gồm cả Eulabeornis, Habroptila, Nesoclopeus) - 13 loài gà nước Austro-Thái Bình Dương còn sống, 6 loài tuyệt chủng gần đây.
  • Gallinulinae
    • Pardirallini - gà nước đồng rừng và đồng minh.
    • Gallinulini - sâm cầm, kịch và đồng minh
      • Pareudiastes - 1 loài sinh tồn (Pareudiastes silvestris), 1 loài tuyệt chủng (Pareudiastes pacificus)
      • Tribonyx - 2 loài.
      • Porphyriops - 1 loài.
      • Porzana - 3 loài cuốc điển hình.
      • Paragallinula - 1 loài.
      • Gallinula (bao gồm Edithornis) - 4 loài chim kịch còn sinh tồn, 1 loài tuyệt chủng gần đây
      • Fulica - 11 loài sâm cầm còn sinh tồn, 1 loài tuyệt chủng gần đây.
  • Porphyrioninae

Các chi tuyệt chủng gần đây

sửa
 
Hình vẽ của Pieter van den Broecke năm 1617 về gà nước đỏ (Aphanapteryx bonasia) ở Mauritius.

Ngoài ra, có nhiều loài gà nước tiền sử thuộc các chi còn tồn tại, chỉ được biết đến từ các hóa thạch hay tàn tích bán hóa thạch, như gà nước Ibiza (Rallus eivissensis). Chúng không được liệt kê ở đây; xem ghi chép chi và các bài trên hóa thạch và Chim tiền sử Kỷ Đệ Tứ muộn về các loài này.

  • Chi Nesotrochis - gà nước hang (3 loài; tuyệt chủng thời tiền sử hoặc sau đó)
    • Gà nước hang Antil, Nesotrochis debooyi (Puerto Rico và quần đảo Virgin, Tây Ấn) - có thể đã sống sót đến thời kỳ lịch sử
    • Gà nước hang Haiti, Nesotrochis steganinos (Haiti, Tây Ấn) - tiền sử
    • Gà nước hang Cuba, Nesotrochis picapicensis (Cuba, Tây Ấn) - tiền sử
  • Chi Diaphorapteryx - Gà nước Hawkins (tuyệt chủng vào thế kỷ 19)
  • Chi Aphanapteryx (2 loài; tuyệt chủng giữa thế kỷ 18)
  • Chi Cabalus - gà nước Chatham (đôi khi đặt trong Gallirallus; tuyệt chủng khoảng năm 1900)
  • Chi Mundia - cuốc đảo Ascension - trước đây nằm trong Atlantisia; (cuối thế kỷ 17)
  • Chi Aphanocrex - Xít St Helena (trước đây nằm trong Atlantisia; tuyệt chủng vào thế kỷ 16)

Gà nước Fernando de Noronha không được mô tả, chi và loài không xác định, có lẽ đã sống sót đến thời lịch sử.

Tuyệt chủng tiền sử Kỷ Đệ Tứ muộn

sửa

và xem các miêu tả của các chi này.

Hồ sơ hóa thạch

sửa

Các loài hóa thạch của gà nước tiền sử tuyệt chủng từ lâu được ghi chép phong phú từ các tằng hệ được nghiên cứu kỹ của châu Âu[2] và Bắc Mỹ, cũng như các địa tầng được nghiên cứu kém toàn diện hơn ở nơi khác:

  • Chi Eocrex (Wasatch Eocen sớm ở Steamboat Springs, Hoa Kỳ)
  • Chi Palaeorallus (Wasatch Eocen sớm ở Wyoming, Hoa Kỳ)
  • Chi Parvirallus (Eocen sớm - giữa ở Anh)
  • Chi Aletornis (Bridger Eocen giữa ở quận Uinta, Hoa Kỳ)[cần kiểm chứng] - bao gồm cả Protogrus
  • Chi Fulicaletornis (Bridger Eocen sớm ở Henry's Fork, Hoa Kỳ)
  • Chi Latipons (Eocen giữa ở Lee-on-Solent, Anh)
  • Chi Ibidopsis (Hordwell Eocen muộn ở Hordwell, Vương quốc Anh)
  • Chi Quercyrallus (Eocen muộn -? Oligocen muộn ở Pháp)
  • Chi Belgirallus (Oligocen sớm ở Tây Trung Âu)
  • Chi Rallicrex (Corbula Oligocen giưa/muộn ở Kolzsvár, Romania)
  • Rallidae gen. et sp. indet. (Oligocen muộn ở Billy-Créchy, Pháp)[3]
  • Chi Palaeoaramides (Oligocen muộn/Miocen sớm - Miocen muộn ở Pháp)
  • Chi Rhenanorallus (Oligocen muộn/Miocen sớm ở bồn địa Mainz, Đức)
  • Chi Paraortygometra (Oligocen muộn/?Miocen sớm -? Miocen giữa ở Pháp) - bao gồm cả Microrallus
  • Chi Pararallus (Oligocen muộn? - Miocen muộn ở Trung Âu) - có lẽ thuộc Palaeoaramides
  • Rallidae gen. et sp. indet. (Bathans Miocen sớm/giữa ở Otago, New Zealand)[4]
  • Rallidae gen. et sp. indet. (Bathans Miocen sớm/giữa ở Otago, New Zealand)[5]
  • Chi Miofulica (Anversian Black Sand Miocen giữa ở Antwerp, Bỉ)
  • Chi Miorallus (Miocen giữa ở Sansan, Pháp -? Miocen muộn ở Rudabánya, Hungary)
  • Chi Youngornis (Shanwang Miocen giữa ở Lâm Cù, Trung Quốc)
  • Rallidae gen. et sp. indet. (Sajóvölgyi Miocen giữa ở Mátraszõlõs, Hungary)[6]
  • Rallidae gen. et sp. indet. (Miocen giữa ở Grive-Saint-Alban, Pháp)[7]
  • Rallidae gen. et sp. indet. (Miocen muộn ở mỏ đá Lemoyne, Hoa Kỳ)
  • Rallidae gen. et sp. indet. UMMP V55013-55014; UMMP V55012/V45750/V45746 (Rexroad Pliocen muộn ở Saw Rock Canyon, Hoa Kỳ)
  • Rallidae gen. et sp. indet. UMMP V29080 (Rexroad Pliocen muộn ở Fox Canyon, Hoa Kỳ)
  • Chi Creccoides (Blanco Pliocen muộn/Pleistocen sớm ở quận Crosby, Hoa Kỳ)
  • Rallidae gen. et sp. indet. (Bermuda, Tây Đại Tây Dương)
  • Rallidae gen. et sp. indet. (trước đây gọi là Fulica podagrica) (Pleistocen muộn ở Barbados)[8]
  • Chi Pleistorallus (Pleistocen giữa ở New Zealand).[9] Mẫu chuẩn định kiểu của Pleistorallus flemingi nằm trong bộ sưu tập của Bảo tàng New Zealand Te Papa Tongarewa.[10]

Đặt ở đây nhưng nghi ngờ

sửa

Các chi sau có thể không phải là thuộc họ Gà nước:

  • Chi Ludiortyx (Eocen muộn) - bao gồm "Tringa" hoffmanni, "Palaeortyx" blanchardi, "P." hoffmanni.
  • Chi Telecrex (Irdin Manha Eocen muộn ở Chimney Butte, Mông Cổ)
  • Chi Amitabha (Bridger Eocen giữa ở Forbidden City, Hoa Kỳ) - phasianid?
  • Chi Palaeocrex (Oligocen sớm ở mỏ đá Trigonias, Hoa Kỳ)
  • Chi Rupelrallus (Oligocen sớm ở Đức)
  • Neornithes incerta sedis (Oligocen muộn ở Riversleigh, Úc)[11]
  • Chi Euryonotus (Pleistocen ở Argentina)

Phát sinh chủng loài

sửa

Phát sinh chủng loài họ Rallidae theo John Boyd.[12]

 
 

?Rougetius

 
Rallinae
 

Anurolimnas

 
 
 

?Biensis

 
 

Rallus

 
 
 
 

?Gymnocrex

 
 

Gallirallus

 
 
 
 

?†Aphanapteryx

 
 

?†Erythromachus

 
 
 

Dryolimnas

 
 
 

Crex

 
 

Lewinia

 
 
 
 
 
 
 
 
Gallinulinae
Pardirallini
 
 

Pardirallus

 
 

Mustelirallus

 
 
 
 

Amaurolimnas

 
 

Aramides

 
 
 
Gallinulini
 

?Pareudiastes

 
 
 
 

Tribonyx

 
 

Porzana

 
 
 
 

Paragallinula

 
 
 

Gallinula

 
 

Fulica

 
 
 
 
 
 
Porphyrioninae
Porphyrionini
 

†Aphanocrex

 
 

Porphyrio

 
 
 
Himantornithini
 
 

Himantornis

 
 

Megacrex

 
 
 
 
 

Aenigmatolimnas

 
 

Poliolimnas

 
 
 
 

Gallicrex

 
 

Amaurornis

 
 
 
 
 
Zaporniini
 

Rallina

 
 

Zapornia

 
 
Laterallini
 
 

Micropygia

 
 

Rufirallus

 
 
 
 

Laterallus

 
 
 
 

?Mundia

 
 

Creciscus

 
 
 
 

Coturnicops

 
 
 

Hapalocrex

 
 

Limnocrex

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Chú thích

sửa
  1. ^ “Vitirallus watlingi; holotype”. Collections Online. Museum of New Zealand Te Papa Tongarewa. Truy cập ngày 18 tháng 7 năm 2010.
  2. ^ Mlíkovský (2002)
  3. ^ A small species of rail: Hugueney et al. (2003)
  4. ^ Dozens of mostly broken isolated skull and limb bones of a rail or crake the size of a slaty-breasted rail or small buff-banded rail: Worthy et al. (2007)
  5. ^ Xương vuông (MNZ S.40957) và 2 xương đùi (MNZ S.42658, S.42785) của con gà nước hay con cuốc có kích thước cỡ gà nước sọc da bò (Gallirallus philippensis) lớn: Worthy et al. (2007)
  6. ^ Một vài xương chân của con gà nước nhỏ: Gál et al. (1998-99)
  7. ^ Tay một phần của một con gà nước cỡ con chim kịch (Gallinula chloropus): Ballmann (1969)
  8. ^ Storrs L. Olson: A new species of Nesotrochis from Hispaniola, with notes on other fossil rails from the West Indies (Aves: Rallidae) Trong: Proceedings of the Biological Society of Washington 87, 38:p 439-450, 1974
  9. ^ Worthy, T.H. 1997: A mid-Pleistocene rail from New Zealand. Alcheringa: an Australasian journal of palaeontology, 21: 71-78. doi:10.1080/03115519708619186
  10. ^ “Pleistorallus flemingi; holotype”. Collections Online. Museum of New Zealand Te Papa Tongarewa. Truy cập ngày 18 tháng 7 năm 2010.
  11. ^ Mẫu vật QM F40203. Một miếng xương cổ tay-bàn tay trái của con chim có kích thước cỡ gà nước Lewin. Có lẽ là từ gà nước, nhưng nó quá hư hại để có thể xác định các mối quan hệ của nó một cách chính xác hơn: Boles (2005)
  12. ^ John Boyd's website [1] Boyd, John (2007). “GRUAE I- Opisthocomiformes & Gruiformes”. Truy cập ngày 30 tháng 12 năm 2015.

Liên kết ngoài

sửa
 
Wikispecies có thông tin sinh học về Họ Gà nước
 
Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Họ Gà nước.


Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Họ_Gà_nước&oldid=69993961”