Tổng cục Hải quan (Việt Nam)

Tổng cục Hải quan
Hải quan Việt Nam
Thành lập	10 tháng 9 năm 1945
Loại	Cơ quan nhà nước cấp Tổng cục
Vị thế pháp lý	Hợp pháp, hoạt động
Mục đích	Thu thuế quan, chống buôn lậu
Trụ sở chính	Số 9, đường Dương Đình Nghệ, phường Yên Hòa, quận Cầu Giấy
Vị trí	Hà Nội  Việt Nam
Ngôn ngữ chính	Tiếng Việt
Tổng cục trưởng	Nguyễn Văn Thọ
Chủ quản	Bộ Tài chính
Trang web	Cổng Thông tin điện tử Tổng cục Hải quan

Tổng cục Hải quan (tiếng Anh: General Department of Vietnam Customs, nguyên văn 'Tổng cục Hải quan Việt Nam') là tổ chức trực thuộc Bộ Tài chính với chức năng quản lý nhà n­ước về hải quan đối với hoạt động xuất nhập khẩu, xuất nhập cảnh, quá cảnh Việt Nam, đấu tranh chống buôn lậu hoặc vận chuyển trái phép hàng hoá, ngoại hối hoặc tiền Việt Nam qua biên giới.

Ngày 10 tháng 9 năm 1945, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Võ Nguyên Giáp được uỷ quyền của Chủ tịch Chính phủ lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hoà ký Sắc lệnh số 27 - SL thành lập Sở thuế quan và thuế gián thu khai sinh ngành hải quan Việt Nam với nhiệm vụ: thu các quan thuế nhập cảnh và xuất cảnh, thu thuế gián thu. Sau đó, ngành được giao thêm nhiệm vụ chống buôn lậu thuốc phiện và có quyền định đoạt, hoà giải đối với các vụ vi phạm về thuế quan và thuế gián thu.

Giai đoạn 1945-1954, cả nước bước vào cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược. Hải quan Việt Nam phối hợp cùng các lực lượng thực hiện chủ trương bao vây kinh tế và đấu tranh kinh tế với địch. Nhiệm vụ chính trị của Hải quan Việt Nam thời kỳ này là bám sát và phục vụ kịp thời nhiệm vụ của cách mạng, tạo nguồn thu cho ngân sách quốc gia, kiểm soát hàng hoá xuất nhập khẩu, đấu tranh chống buôn lậu giữa vùng tự do và vùng tạm chiếm.

Giai đoạn 1954-1975, Hải quan Việt Nam được xác định là công cụ bảo đảm thực hiện chế độ Nhà n­ước độc quyền ngoại thương, ngoại hối, thi hành chính sách thuế quan (thu thuế hàng hoá phi mậu dịch), tiếp nhận hàng hoá viện trợ và chống buôn lậu qua biên giới.

Năm 1973, Hiệp định Paris đ­ược ký kết chấm dứt chiến tranh phá hoại của Mỹ ở miền Bắc. Hải quan Việt Nam huấn luyện, chuẩn bị các điều kiện triển khai công tác khi miền Nam đ­ược giải phóng.

Sau khi thống nhất đất n­ước, Hải quan triển khai hoạt động trên địa bàn cả n­ước từ tuyến biên giới phía Bắc đến tuyến biên giới phía Tây Nam, các cảng biển, sân bay quốc tế, bưu cục ngoại dịch, trạm chở hàng. Do yêu cầu quản lý tập trung thống nhất, Chính phủ đã có Quyết định số 80/CT ngày 5 tháng 3 năm 1979 quyết định chuyển tổ chức hải quan địa phương thuộc Uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phố về thuộc Cục Hải quan, Bộ Ngoại th­ương.

Ngày 24 tháng 2 năm 1990, Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng ký lệnh công bố Pháp lệnh Hải quan có hiệu lực thi hành từ ngày 1 tháng 5 năm 1990. Pháp lệnh xác định chức năng của Hải quan Việt Nam là quản lý Nhà n­ước về hải quan đối với hoạt động xuất nhập khẩu, xuất nhập cảnh, quá cảnh Việt Nam, đấu tranh chống buôn lậu hoặc vận chuyển trái phép hàng hoá, ngoại hối hoặc tiền Việt Nam qua biên giới. Bộ máy tổ chức của Hải quan Việt Nam được xác định rõ, tổ chức theo nguyên tắc tập trung thống nhất, d­ưới sự chỉ đạo trực tiếp của Hội đồng Bộ trưởng.

• Tổng cục trưởng: Nguyễn Văn Thọ
• Phó Tổng cục trưởng:
  • Âu Anh Tuấn.
  • Lưu Mạnh Tưởng.
  • Trần Đức Hùng.
  • Đinh Ngọc Thắng.

• Lý Ban.
• Nguyễn Tài.
• Trương Quang Được.
• Phan Văn Dĩnh.
• Nguyễn Đức Kiên.
• Trương Chí Trung.
• Lê Mạnh Hùng (2004-2010).
• Đỗ Hoàng Anh Tuấn (4/2010 - 6/2010).
• Nguyễn Ngọc Túc.
• Nguyễn Văn Cẩn.
• Nguyễn Văn Thọ.

Theo Điều 3, Quyết định số 65/2015/QĐ-TTg ngày 17 tháng 12 năm 2015 của Thủ tướng Chính phủ, cơ cấu tổ chức Tổng cục Hải quan gồm:

1. Vụ Pháp chế;
2. Vụ Hợp tác quốc tế;
3. Vụ Tổ chức cán bộ;
4. Vụ Thanh tra - Kiểm tra;
5. Văn phòng (có đại diện tại Thành phố Hồ Chí Minh);
6. Cục Tài vụ - Quản trị;
7. Cục Giám sát quản lý về hải quan;
8. Cục Thuế xuất nhập khẩu;
9. Cục Điều tra chống buôn lậu;
10. Cục Kiểm tra sau thông quan;
11. Cục Quản lý rủi ro;
12. Cục Công nghệ thông tin và Thống kê hải quan;
13. Cục Kiểm định hải quan;
14. Viện Nghiên cứu Hải quan;
15. Trường Hải quan Việt Nam;
16. Tạp chí Hải quan.

Các tổ chức quy định từ số 1 đến số 13 nêu trên là tổ chức hành chính giúp Tổng cục trưởng thực hiện chức năng quản lý nhà nước; các tổ chức quy định từ số 14 đến số 16 nêu trên là tổ chức sự nghiệp.

a) Các Cục Hải quan tỉnh, liên tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thuộc Tổng cục Hải quan:gồm 35 cục Hải quan trong đó có 15 cục Hải quan liên tỉnh:

1. Cục Hải quan Hà Nội (quản lý địa bàn thành phố Hà Nội và các tỉnh Vĩnh Phúc, Yên Bái, Phú Thọ^[1] và Hòa Bình)
2. Cục Hải quan Hà Nam Ninh (quản lý địa bàn tỉnh Ninh Bình và các tỉnh Hà Nam, Nam Định)^[2]
3. Cục Hải quan thành phố Hải Phòng (quản lý địa bàn thành phố Hải Phòng và các tỉnh Thái Bình, Hải Dương, Hưng Yên^[3])
4. Cục Hải quan Cần Thơ (quản lý địa bàn thành phố Cần Thơ và các tỉnh Vĩnh Long, Sóc Trăng^[4], Hậu Giang, Trà Vinh)
5. Cục Hải quan Bình Định (quản lý địa bàn các tỉnh Bình Định, Phú Yên^[5])
6. Cục Hải quan Cà Mau (quản lý địa bàn các tỉnh Cà Mau và Bạc Liêu^[6])
7. Cục Hải quan Cao Bằng (quản lý địa bàn các tỉnh Cao Bằng và Bắc Kạn^[7])
8. Cục Hải quan Điện Biên (quản lý địa bàn các tỉnh Điện Biên, Lai Châu và Sơn La^[8])
9. Cục Hải quan Gia Lai - Kon Tum (quản lý địa bàn các tỉnh Gia Lai và Kon Tum^[9])
10. Cục Hải quan Đắk Lắk (quản lý địa bàn các tỉnh Đắk Lắk, Đắk Nông và Lâm Đồng^[10])
11. Cục Hải quan Đồng Nai (quản lý địa bàn các tỉnh Đồng Nai và Bình Thuận^[11])
12. Cục Hải quan Hà Giang (quản lý địa bàn các tỉnh Hà Giang và Tuyên Quang)
13. Cục Hải quan Khánh Hoà (quản lý địa bàn các tỉnh Khánh Hoà và Ninh Thuận^[12])
14. Cục Hải quan Bắc Ninh (quản lý địa bàn tỉnh Bắc Ninh, Bắc Giang, Thái Nguyên)
15. Cục Hải quan Long An (quản lý địa bàn các tỉnh Long An, Tiền Giang và Bến Tre^[13])
16. Cục Hải quan Thành phố Hồ Chí Minh
17. Cục Hải quan Đà Nẵng
18. Cục Hải quan An Giang
19. Cục Hải quan Bà Rịa – Vũng Tàu
20. Cục Hải quan Bình Dương
21. Cục Hải quan Bình Phước
22. Cục Hải quan Đồng Tháp
23. Cục Hải quan Hà Tĩnh
24. Cục Hải quan Kiên Giang
25. Cục Hải quan Lạng Sơn
26. Cục Hải quan Lào Cai
27. Cục Hải quan Nghệ An
28. Cục Hải quan Quảng Bình
29. Cục Hải quan Quảng Nam
30. Cục Hải quan Quảng Ninh
31. Cục Hải quan Quảng Ngãi
32. Cục Hải quan Quảng Trị
33. Cục Hải quan Tây Ninh
34. Cục Hải quan Thanh Hoá
35. Cục Hải quan Thừa Thiên Huế

b) Các Chi cục Hải quan: Đội Kiểm soát Hải quan và đơn vị tương đương thuộc Cục Hải quan tỉnh, liên tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Việc thành lập, sáp nhập, giải thể các Chi cục Hải quan, Đội Kiểm soát Hải quan và đơn vị tương đương do Bộ trưởng Bộ Tài chính quyết định.

c) Các đơn vị quy định tại điểm a và điểm b nêu trên có tư cách pháp nhân, con dấu riêng, được mở tài khoản tại Kho bạc Nhà nước theo quy định của pháp luật.

Ngày 1 tháng 7 năm 1993, Hải quan Việt Nam trở thành thành viên chính thức của Hội đồng Hợp tác Hải quan (CCC), nay là Tổ chức Hải quan Thế giới (WCO). Sau khi trở thành thành viên của WCO, Hải quan Việt Nam đã tham gia Công ước Kyoto về Đơn giản hoá và hài hoà thủ tục hải quan (năm 1997), Công ước quốc tế về Hệ thống hài hoà về mô tả và mã hoá hàng hoá (Công ước HS) (năm 1998). Từ năm 2000 đến nay, Hải quan Việt Nam đã và đang tiến hành các bước chuẩn bị cần thiết để tham gia Công ước Kyoto sửa đổi.

Trong 2 năm 1999 - 2000 Hải quan Việt Nam đã ký kết và thực hiện 2 dự án với n­ước ngoài: Dự án VIE - 97/059 do UNDP tài trợ về "tăng cường năng lực cho Hải quan Việt Nam thực hiện công tác quản lý xuất nhập khẩu và hội nhập quốc tế" và Dự án nghiên cứu khả thi do Cơ quan Phát triển và Th­ương mại Hoa Kỳ (TDA) và Công ty UNISYS tài trợ về công nghệ thông tin tiến tới áp dụng công nghệ trao đổi dữ liệu điện tử EDI".

Ngày 29 tháng 12 năm 2003, Hải quan Việt Nam bắt đầu thực hiện việc xác định trị giá hải quan theo Hiệp định Trị giá GATT của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Cho đến nay, Hải quan Việt Nam đã triển khai áp dụng phương pháp xác định trị giá hải quan theo GATT đối với hàng hoá đến từ 51 quốc gia trên toàn cầu.

• Giai đoạn 1954-1975:
  • Huân ch­ương Lao động hạng Nhì (toàn ngành)
  • Huân chương Lao động hạng Ba (toàn ngành)
  • 11 đơn vị và cá nhân được tặng thưởng Huân chương Lao động và Huân ch­ương Chiến công các hạng

• Giai đoạn sau Đổi mới:
  • Huân ch­ương Độc lập hạng Nhì
  • Huân chương Hồ Chí Minh (1995)

• Trang chủ của Tổng cục Hải quan Việt Nam