Irbit

 

Amuižed eländsijad oliba olmas lidnan sijas bronzaigan, 2. voz'tuhaspäi edel meiden erad. Arheologad tedoidas Irbitan lidnuden jändusid. 13. voz'sadhasai mansilaižed oliba enambuses nenil tahoil, sid' sibirin totarlaižed eliba Erbejanjurtas (ven.: Ирбеевский юрт). Nügüdläižen eländpunktan aluz om pandud Irbei-slabadaks (ven.: Ирбеевская слобода) sirdanikoil Pohjoižes da Keskuzližes Venämaspäi vl 1631. Aigan mändes nimitaškanzihe Irbitan slabadaks (ven.: Ирбитская слобода) jogen mödhe. Oli tetab Irbitan jarmankal vspäi 1643, se oli kahtenz' surtte Alauz'lidnan jarmankan jäl'ghe i lopihe vl 1929. Slabad' sai lidnan statusad Irbit-nimenke vn 1775 Jekaterina II-imperatornaižen käskön mödhe toras Jemel'jan Pugačovan joukuid vaste. Kadoti torguindznamoičendad Transsiban sauvondan jäl'ghe, sen «Jekaterinburg — Tümen'»-keskust mäni 70 kilometras suves. Raudte ühtenzoiti lidnad Jekaterinburganke vaiše vl 1916. Vspäi 1963 lidn alištub agjan tobmudele.

Irbit šingotase himiž-farmaceftižel tegimel, mecan varhapanendal, sömtegimištol (maidtegim, leibäntegim) i turizmal (kaks' sadad istorižid pertid, dramteatr i nell' muzejad). Edel 1992. vot kaikiš järedamb edheotand oli Irbitan motociklantegim (kahesha tuhazesai radnikoid, 70 tuhazesai «Ural»-motociklid vodes), nügüd' pen' edheotand. Saupsihe järedad avto- da traktorližavedamiden tegint 1990-nzil vozil, mugažo stökoltegint (1,3 tuh. radnikoid).

Lidn sijadase Uralantaguižes, Turan tazangištol, Irbit-jogen (171 km pitte) lanktendan sijas Nic-jogehe (ven.: Ница, 262 km pitte, Turan oiged ližajogi, Obin hurapol'ne bassein), neniden jogiden oiktoil randoil, 80 m ü.m.t. keskmäižel korktusel. Matkad Jekaterinburghasai om 174 km suvipäivlaskmha orhal, 198 km avtotedme vai raudtedme. Lähembaine lidn om Turinsk 55 km pohjoižpäivnouzmha orhal, 64 km avtotedme vai raudtel.

Irbit om lidnümbrikon üks'jäine eländpunkt.

Vn 2010 Venäman rahvahanlugemižen mödhe eläjiden lugu oli 38 357 ristitud. Kaikiš suremb lidnan ristitišt oli 49..53 tuhad eläjid vll 1970−1996 (53 tuh. rist. vl 1987).

Rahvahad (ozutadud rahvahudenke vl 2010): venälaižed — 97,1%, totarlaižed — 1,1%, toižed rahvahad — 1,8%.

Ortodoksižen hristanuskondan koume pühäpertid^[1] ratas lidnas, nellänz' om sauvomas, mugažo islaman loičendpert' om olmas.

Professionaližen opendusen aluzkundad: Irbitan gumanitarine kolledž, Irbitan motocikletine tehnikum^[2], Irbitan politehnikum (tehnikum)^[3], Sverdlovskan agjan medicinižen kolledžan filial.

•  
  Irbitan istoriž-etnografine muzei, kahtenz' sauvuz (2015)
•  
  Pühän Stroican jumalanpert' lidnan kaumžomal, vn 2012 nägu (letihe vspäi 1835, ei olend sauptud nevondkundaližen aigan)
•  
  Irbitan himiž-farmaceftine tegim vl 2013
•  
  «Passaž»-torguindkeskuz (2014, istorine Irbitan jarmankan päpavil'jon)
•  
  Irbitan municipaline dramteatr A.N. Ostrovskijan nimed (2011)

1. ↑ Irbitan pühäpertid sobory.ru-saital. (ven.)
2. ↑ Irbitan motocikletižen tehnikuman sait (imt-irbit.ru). (ven.)
3. ↑ Irbitan politehnikuman oficialine sait (ipt66.ru). (ven.)

• Municipaližen ühtnikan Duman oficialine sait (irbitduma.ru). (ven.)
• Municipaližen ühtnikan Administracijan oficialine sait (moirbit.ru). (ven.)