Cuzina

Co ła paroła coxìna o cuxina^[1] se intende tuto chel'insieme de pràteghe e tradisioni ligà al magnàr, e piesè in xenerałe ała preparasion de robe da magnàr e da béar. Ogni paexe del mondo gà ła só manièra de cuxinar e i só piati tipici.

Una de łe cuxine piesè rinomate in tel mondo ła xe cueła itałiana, che la vanta varie speciałità tipiche. In Italia ghe xe anca tante coxine rejonałi, difondeste solo inte na rejon o na xona ziogràfega.

La base de ła coxina veneta (e mìa soło veneta) ła xe sicuramente ła połenta, che ła se magna sia péna fata, sia brustolà.

Tra i vari piati e prodoti tipici del Veneto ghe xe i seguenti:

• i bigołi co l'Arna
• i bigołi in sardeła
• ła pasta e fasoi
• ła minestra de rixi e bixi
• i risi e bruscandołi
• el risoto al'isolana e cueło col tastasal
• ła sopa coada de Trevixo

• el bacałà a ła visentina
• ła paeta al malgaragno, altra speciałità de Vicensa
• el léso co la pearà
• el cervo in tecia col sełeno de Verona
• łe mołeche
• ła pastisada de muso
• połenta e oxei
• połenta e scopeton (che sarìa l'aringa fumegà)
• łe sardełe in saor
• ła trota fario deł'Alto Vixentin
• al caoriòl
• ł'agneło d'Alpago in tecia

• ła sopresa vèneta
• el lardo del s-ciopo dei Lesini

• łe fritołe de Carneval
• el pandoro
• i gróstołi o galani
• i xałeti
• łe fritołe coła maresìna
• ła torta sbrixołona
• el tiramesù

Tra łe varie arte (atrezi) che se dopara in coxina ghe xe el piron, el cortel, el cuciàro o sculiaro, el mestoło (minèstro) par misciare ła pasta o altre robe, el pasìn par filtrar i liquidi, ła gratarola par gratar el formajo e tanti altri strumenti e atrézi vari.

• Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so cuzina
• Scholia el detien schemi gràfeghi so Cuzina