Aude

Aude
Aude; Aude
	Departament
	; Bayroq ; Gerb
	43°5′0″N 2°25′0″E / 43.08333°N 2.41667°E
Mamlakat	Fransiya
Aholisi	374,070
Milliy tarkib	fransuzlar
Vaqt mintaqasi	UTC+1
Telefon kodi	11

Aude (fransuzcha: [od] ( tinglang); Occitan:) Fransiyaning janubidagi departament boʻlib, Oksitaniya mintaqasida joylashgan. Aude daryosi nomi bilan atalgan. Departament kengashi uni 12—14-asrlarda faol boʻlgan bir guruh diniy dissidentlar sharafiga „Cathar Country“ (fransuzcha:Pays cathare) deb ham ataydi.

Markazi Carcasonne hisoblanadi. Katta shaharlari Limoux va Narbonne. 2019-yil holatiga koʻra, uning aholisi 374,070 kishi^[1]. Aude Chansone de gestedagi Rolandning kelinining ismi edi.

Geografiyasi

Joylashuvi

Aude Oʻrta yer dengizi va Pireney togʻlari oʻrtasida joylashgan.

Hozirgi Oksitaniya mintaqasining bir qismidir. U Sharqiy Pireney, Ariej, Haute-Garonne, Tarn va Herault departamentlari bilan oʻralgan, sharqda Golfe du Lion joylashgan.

Tabiiy hududlari

Ushbu boʻlimning qishloqlari bir nechta tabiiy hududlarga kiradi:

1 — Lauragais
2 — Montagne Noire
3 — Cabardes
4 — Carcasonanais
5 — Razès
6 — Quercorb
7 — Pays de Sault
8 — Minervois
9 — Corbieres
10 — Narbonnais

Landshaftlari

Aholining oʻsishi
Yil	Aholi	±%
1793	239 642	—
1800	225 228	−6.0%
1806	240 993	+7.0%
1821	253 194	+5.1%
1831	270 125	+6.7%
1836	281 080	+4.1%
1841	284 285	+1.1%
1846	289 661	+1.9%
1851	289 747	+0.0%
1856	282 833	−2.4%
1861	283 606	+0.3%
1866	288 626	+1.8%
1872	285 927	−0.9%
1876	300 065	+4.9%
1881	327 942	+9.3%
1886	332 080	+1.3%
1891	317 372	−4.4%
1896	310 513	−2.2%
1901	313 531	+1.0%
1906	308 327	−1.7%
1911	300 537	−2.5%
1921	287 052	−4.5%
1926	291 951	+1.7%
1931	296 880	+1.7%
1936	285 115	−4.0%
1946	268 889	−5.7%
1954	268 254	−0.2%
1962	269 782	+0.6%
1968	278 323	+3.2%
1975	272 366	−2.1%
1982	280 686	+3.1%
1990	298 712	+6.4%
1999	309 962	+3.8%
2007	345 779	+11.6%
2012	362 339	+4.8%
2017	370 260	+2.2%

Audening har bir tabiiy hududi oʻziga xos landshaftga ega. Sharqda lagunalar, qirgʻoq koʻllari quruqlik va dengizni ajratib turadi. Ular Aude, Orb va Hérault daryolari tomonidan quyilgan choʻkindilarning toʻplanishi natijasida hosil boʻlgan. Bunday shoʻr suvli koʻllar juda koʻp. Bu muhit oʻsimlik va hayvonot dunyosiga talabchan. U yerda galofil (yaʼni, tuzni yaxshi koʻradigan) oʻsimliklar oʻsadi. Hudud, shuningdek, pushti flamingo va oq tirgak uchun ham yashash hududi hisoblanadi^[2].

Geologiyasi

Aude landshaftlarin uning geologiyasi bilan izohlash mumkin. Janubda Pireney togʻlarining hosil boʻlishi jarayonida burmalangan choʻkindi jinslar bor. Aude shimolida va markazida choʻkindi jinslar kamroq burmalangan. Ekstremal sharqda, Oʻrta yer dengizi yaqinida qoyalar bor.

Iqlimi

Audega Oʻrta yer dengizi iqlimi taʼsiri qiladi.

Kuz shiddatli va qisqa boʻronlar bilan ajralib turadi. Yoz koʻpincha issiq va quruq boʻlib, bu uzum va zaytun daraxtlari uchun qulaydir. Shunga qaramay, departament iqlimda bir nechta farqlarga ega: shimolda Montagne Noire va janubda Pays de Sault togʻli iqlimga ega, harorat baʼzan qishda juda past. Gʻarbda iqlim Akvitaniya taʼsirida, kuchli yogʻingarchilik bilan, sharqda esa sof Oʻrta yer dengizi iqlimi mavjud.

Asosiy shaharlari

Aholi eng koʻp boʻlgan kommuna Narbonna va Carcasonne shaharlari hisoblanadi. Aholi soni boʻyicha ikkinchi oʻrinda turadi. 2019-yil holatiga koʻra, aholisi 10 000 dan ortiq boʻlgan 5 ta kommuna mavjud^[1]^[3].

Kommuna	Aholi (2019)
Narbonne	55,516
Carcassonne	46 825
Castelnaudary	12,187
Lézignan-Corbières	11 317
Limoux	10 012

Qishloq xoʻjaligi va baliqchilik

Aude katta qismida uzum ekiladi. Sharqda Corbieres va La Clape vinolari, markazda Minervois va Cotes de Malepère, janubda Limoux sharoblari mavjud. Soʻnggi paytlarda yogʻi uchun zaytun daraxtlarini yetishtirish koʻpaydi.

Demografiyasi

Aude aholisi „Audois“ nomi bilan tanilgan. 1990-yilgi aholini roʻyxatga olish hisobotiga koʻra 1960-yillardan buyon aholi sonining oʻsishi kuzatilmoqda.

Manbalar

↑ ^1,0 ^1,1 Populations légales 2019: 11 Aude, INSEE
↑ „Répertoire national des élus: les conseillers départementaux“ (fr). data.gouv.fr, Plateforme ouverte des données publiques françaises (2022-yil 4-may).
↑ Economy of the Aude (Wayback Machine saytida 2010-05-28 sanasida arxivlangan) on the préfecture of Aude website

[pop2019-1] 1,0 ^1,1 Populations légales 2019: 11 Aude, INSEE

[2] „Répertoire national des élus: les conseillers départementaux“ (fr). data.gouv.fr, Plateforme ouverte des données publiques françaises (2022-yil 4-may).

[3] Economy of the Aude (Wayback Machine saytida 2010-05-28 sanasida arxivlangan) on the préfecture of Aude website

[1]

[2]

[3]

Aude Aude
Departament

${{{rasmiy_nomi}}}ning bayrogʻi$ Bayroq ${{{rasmiy_nomi}}}ning rasmiy gerbi$ Gerb
43°5′0″N 2°25′0″E / 43.08333°N 2.41667°E / 43.08333; 2.41667
Mamlakat	Fransiya
Aholisi	374,070
Milliy tarkib	fransuzlar
Vaqt mintaqasi	UTC+1
Telefon kodi	11