Yamagata prefekturasi

Yamagata Prefekturasi
Yamagata Prefekturasi; 山形県
	Prefektura
	; Bayroq ; Gerb
	38°14′25.6″N 140°21′48.8″E / 38.240444°N 140.363556°E
Mamlakat	Yaponiya
{{{mintaqa_turi}}}	Tohoku viloyati
Maydon	9,325 km2 (3,600 kv mi)
Iqlim turi	nam subtropik va nam kontinental qilim
Rasmiy til(lar)i	Yamagata ben (yamagata lahchasi)
Aholisi (2020 1-oktyabr)	1,068,027
Vaqt mintaqasi	UTC+9:00
	Yamagata Prefekturasi

Asosiy maqola: Yamagata prefekturasidagi birlashishlar roʻyxati

Yamagata Prefekturasi (yaponcha: 山形県 Yamagata-ken^?) Yaponiyadagi Honsyuning Tohoku mintaqasida joylashgan prefektura hisoblanadi^[1]. Yamagata prefekturasi aholisi 1 079 950 kishi (2019-yil 1-iyun) dan iborat va geografik maydoni 9 325 km² (3 600 kv milya) ni tashkil qiladi. Yamagata prefekturasi shimolda Akita prefekturasi, sharqda Miyagi prefekturasi, janubda Fukusima prefekturasi va janubi-gʻarbda Niigata prefekturasi bilan chegaradosh.

Yamagata — Yamagata prefekturasining poytaxti va eng yirik shahri hisoblanadi, prefekturada yana boshqa yirik shaharlari mavjud, jumladan Tsuruoka, Sakata va Yonezava shaharlari^[2]. Yamagata prefekturasi Yaponiyaning Gʻarbiy Yapon dengizi sohilida joylashgan boʻlib, uning qoʻshni prefekturalar bilan chegaralari turli togʻ tizmalaridan tashkil topgan boʻlib, uning umumiy yer maydonining 17 % tabiiy bogʻlar sifatida belgilangan. Yamagata prefekturasi tarixiy Deva viloyatining janubiy yarmini Akita prefekturasi bilan birga tashkil etgan va Yaponiyaning tan olingan milliy xazinasi boʻlgan besh qavatli Haguro pagodasini oʻz ichiga olgan Devaning Uch togʻi hududida joylashgan.

Tarixi

Sakata shahridagi Sankyo ombori, Kitamaebune va Mogami daryosidagi transport bilan bogʻliq.

Bir paytlar hozirgi Yamagata deb ataladigan hududda aborigen Ezo (yaponcha: 蝦夷^?) odamlari yashagan. Yamagata va Akita prefekturasi Meiji qayta tiklanishiga qadar Deva viloyati tarkibida boʻlgan^[3].

Heyan davrida (794-1185) bu hududda Fujivara (yaponcha: 藤原^?) oilasi hukmronlik qilgan. Yamagata shahri Edo davrida (1603-1867) gullab-yashnagan, chunki oʻzining qal’a shahri va pochta stansiyasiga ega boʻlib, beni (qoʻlda ipak ishlab chiqarishda ishlatiladigan qizil safor boʻyogʻi) bilan mashhur boʻlgan. 1689-yilda mashhur hokku shoiri Matsuo Basho Yaponiyaning shimoliy hududlariga besh oylik safari davomida Yamagataga ham tashrif buyurdi.

Geografiyasi

Yamagata prefekturasi Tohokuning janubi-gʻarbiy hududida, Yapon dengiziga yaqin qismida joylashgan. Janubda Niigata va Fukusima prefekturasi, sharqda Miyagi prefekturasi va shimolda Akita prefekturasi bilan chegaradosh. Bu chegaralarning barchasi togʻlar bilan belgilanadi, aholining aksariyati cheklangan markaziy tekislik hududida istiqomat qiladi.

2020-yil 31-mart holatiga koʻra, prefekturaning umumiy yer maydonining 17 foizi tabiiy bogʻlar, yaʼni Bandai-Asaxi milliy bogʻi sifatida belgilangan, Chokayi, Kurikoma va Zao kvazi-milliy bogʻlari; va Goshōzan, Kabusan, Kennan, Mogamigava, Shonai Kaihin hamda Tendo Kogen prefekturasi tabiat bogʻlari shular jumlasidandir^[4].

Shaharlar

Yamagata prefekturasida 13 ta shahar joylashgan:

Nomi		Maydoni (km ²)	Aholi	Xarita
Romaji	Kanji	Maydoni (km ²)	Aholi	Xarita
Higashine	東根市	207.17	47 910
Kaminoyama	上山市	240,93	29 974
Murayama	村山市	196.98	23 643
Nagai	長井市	214.67	26 466
Nanʼyo	南陽市	160.52	31,112
Obanazava	尾花沢市	373.32	15 237
Sagae	寒河江市	139.03	40,131
Sakata	酒田市	602.97	99 341
Shinjo	新庄市	223.08	34 937
Tendo	天童市	113.01	61 947
Tsuruoka	鶴岡市	1311,53	125 389
Yamagata (poytaxt)	山形市	381.58	248 772
Yonezava	米沢市	548.51	81 707

Shaharlar va qishloqlar

Bular har bir tumandagi shahar va qishloqlardir:

Nomi		Maydon(km²)	Aholisi	Viloyat	Turi	Xarita
Rōmaji	Kanji	Maydon(km²)	Aholisi	Viloyat	Turi	Xarita
Asahi	朝日町	196.73	7,020	Nishimurayama viloyati	Shaharcha
Funagata	舟形町	119.03	5,101	Mogami viloyati	Shaharcha
Iide	飯豊町	329.6	6,970	Nishiokitama viloyati	Shaharcha
Kahoku	河北町	52.38	18,301	Nishimurayama viloyati	Shaharcha
Kaneyama	金山町	161.79	5,205	Mogami viloyati	Shaharcha
Kavanishi	川西町	166.46	14,967	Higashiokitama viloyati	Shaharcha
Mamurogava	真室川町	374.29	7,506	Mogami viloyati	Shaharcha
Mikava	三川町	33.22	7,562	Higashitagava viloyati	Shaharcha
Mogami	最上町	330.27	8,442	Mogami viloyati	Shaharcha
Nakayama	中山町	31.23	11,153	Higashimurayama viloyati	Shaharcha
Nishikava	西川町	393.19	5,225	Nishimurayama viloyati	Shaharcha
Ōe	大江町	153.92	7,894	Nishimurayama viloyati	Shaharcha
Oguni	小国町	737.56	7,376	Nishiokitama Viloyati	Shaharcha
Ōishida	大石田町	79.54	6,945	Kitamurayama viloyati	Shaharcha
Ōkura	大蔵村	211.59	3,044	Mogami viloyati	Qishloq
Sakegava	鮭川村	122.14	4,132	Mogami viloyati	Qishloq
Shirataka	白鷹町	157.74	13,482	Nishiokitama viloyati	Shaharcha
Shōnai	庄内町	249.17	20,940	Higashitagava viloyati	Shaharcha
Takahata	高畠町	180.26	23,367	Higashiokitama viloyati	Shaharcha
Tozava	戸沢村	261.31	4,431	Mogami viloyati	Qishloq
Yamanobe	山辺町	61.36	14,147	Higashimurayama viloyati	Shaharcha
Yuza	遊佐町	208.39	13,615	Akumi viloyati	Shaharcha

Birlashishlar

Asosiy maqola: Yamagata prefekturasidagi birlashishlar roʻyxati

Iqlimi

Yamagata prefekturasining iqlimi uzoq davom etadigan, issiq va biroz nam yoz hamda uzoq davom etadigan, qorli qish bilan tavsiflanadi. Bahor ham, kuz ham qisqa, kuz odatda sovuq, bahor esa koʻpincha issiq, lekin juda quruq va quyoshli oʻtadi. Yamagata prefekturasi, Miyagi va Ivatening shimoliy qismlari bilan bir qatorda, Yaponiya materikidagi nam subtropik iqlimdan (Koppen Cfa / Cwa) nam kontinentalga oʻtish joylarini oʻz ichiga oladi. Qishki harorat aholi punktlarida kamdan-kam hollarda −10 °C (14 °F) dan pastga tushadi; iyul va avgust oylarida harorat odatda 30 °C (86 °F) dan oshishi mumkin. Yogʻingarchilik butun yil davomida kuzatiladi va bir yoki ehtimol ikkita tayfun holatlari odatda avgust va oktyabr oylari orasida sodir boʻladi. Qishda, ayniqsa, balandroq joylarda kuchli qor yogʻadi, ammo Yaponiya dengizi sohillarida (Sakata) qish yumshoqroq oʻtadi va koʻproq yomgʻir yogʻadi. Shinjo uchun qor yogʻishi togʻli hududlarga xos, Yamagata shahri uchun esa vodiylarga xos tarzda kechadi. Gassan atrofidagi markaziy togʻlar 3,000 centimetr (98.43 ft) li qor qoplami bilan qoplansa, qish mavsumida qor qoplamasi 8 metr (26 ft) oshishi kuzatiladi.

Yamagata iqlimi
Koʻrsatkich	Yan	Fev	Mart	Apr	May	Iyun	Iyul	Avg	Sen	Okt	Noy	Dek	Yil
Mutlaq maksimal, °C	18,1	17,3	23,7	33,3	33,4	35,6	40,8	38,9	36,1	32,3	26,9	20,1	40,8
Oʻrtacha maksimal, °C	3	4	8	16	22	25	28	30	25	19	12	6	16
Oʻrtacha minimal, °C	−4	−4	−1	4	10	15	19	20	16	9	3	−1	7
Mutlaq minimal, °C	−20	−19	−15,5	−7,3	−1,8	3,0	6,7	8,4	3,0	−2,4	−7,2	−15	−20
Yogʻingarchilik meʼyori, mm	75	70	67	68	81	103	144	149	134	76	81	77	1 125
Manba: Yaponiya Meteorologiya Agentligi^[5]

Sakata, Yamagata iqlimi
Koʻrsatkich	Yan	Fev	Mart	Apr	May	Iyun	Iyul	Avg	Sen	Okt	Noy	Dek	Yil
Mutlaq maksimal, °C	13,3	14,0	19,5	30,2	33,5	32,6	36,9	37,4	33,9	27,9	22,5	19,0	37,4
Oʻrtacha maksimal, °C	1	2	6	14	20	24	27	29	24	18	11	4	15
Oʻrtacha minimal, °C	−4	−4	−2	3	9	14	19	20	15	8	3	−1	7
Mutlaq minimal, °C	−19,6	−20,2	−16,5	−9,3	−2,1	3,7	7,6	10,9	4,1	−0,8	−5,8	−15,2	−20,2
Yogʻingarchilik meʼyori, mm	181	145	112	98	107	131	186	175	153	152	195	211	1 843
Manba: Yaponiya Meteorologiya Agentligi^[6]

Shinjō, Yamagata iqlimi
Koʻrsatkich	Yan	Fev	Mart	Apr	May	Iyun	Iyul	Avg	Sen	Okt	Noy	Dek	Yil
Mutlaq maksimal, °C	15,5	21,6	22,6	28,6	31,3	31,8	36,9	40,1	35,1	30,9	24,2	19,0	40,1
Oʻrtacha maksimal, °C	4	4	8	14	19	23	27	29	25	19	13	8	16
Oʻrtacha minimal, °C	−1	−2	1	5	11	16	20	21	17	10	5	1	9
Mutlaq minimal, °C	−16,9	−12,8	−9,9	−3,7	−0,2	7,5	9,5	13,2	7,0	1,4	−5,1	−12,5	−16,9
Yogʻingarchilik meʼyori, mm	153	115	104	106	117	128	186	176	185	174	224	202	1 861
Manba: Yaponiya Meteorologiya Agentligi^[7]

Iqtisodiyoti

Meva

Bu kabi Yamagata giloslari koʻpincha funtiga 30 AQSh dollari yoki undan koʻproq sotiladi.

Yamagata prefekturasi Yaponiyadagi eng yirik gilos va nok ishlab chiqaruvchisi hisoblanadi. Uzum, olma, shaftoli, qovun, xurmo, tarvuz kabi boshqa meva turlari ham prefekturada koʻp miqdorda ishlab chiqariladi.

Demografiyasi

2020-yil oktabr holatiga koʻra Yamagata prefekturasi aholisi 1 068 027 kishini tashkil qiladi^[8]. 2019-yil oktabr holatiga koʻra, aholining 33,4 foizi 65 yoshdan oshgan, 15,5 foizi 65 yoshdan 74 yoshgacha va 17,9 foizi 75 yoshdan oshganlar boʻlgan^[9]. Bu 2004-yildagi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga nisbatan 8,5 % ga oʻsgan, bunda aholining 12,8 % 65 dan 74 gacha, 12,1 % 75 yoshdan oshgan aholidan tarkib topgandir^[10].

Yamagata prefekturasi Ikkinchi Jahon urushi tugaganidan keyin oʻzining eng katta oʻsish davrini boshdan kechirdi, ammo keyin aholining koʻpayish darajasi tezda sekinlasha boshladi va oxir-oqibat barqaror ravishda pasayib ketdi^[11]. Bugungi kunda aholi soni 1930-yildagi soni bilan deyarli bir xil koʻrsatkichga kelib qolgan.

Aholining oʻsishi
Yil	Aholi	±%
1890	742,6	—
1920	969	+30.5%
1930	1,080,000	—
1940	1,119,000	—
1950	1,357,347	—
1960	1,321,000	—
1970	1,226,000	—
1980	1,252,000	—
1990	1,258,000	—
2000	1,244,147	—
2010	1,168,924	—
2020	1,068,027	—

Madaniyat

Festivallar va tadbirlar

Yamagata prefekturasida har yili koʻplab festivallar va tadbirlar oʻtkaziladi.

Prefekturaga xos boʻlgan bayramlarning eng yirigi Yamagata Hanagasa festivali (花笠祭り) Yamagata shahrida avgust oyining birinchi dam olish kunida boʻlib oʻtadi, bu vaqtda shahar markazida minglab odamlar hanagasa raqsini ijro etishadi va festival oʻziga 300 000 tomoshabinni jalb qiladi. Yamagata shahri har yili ikki marta oʻtkaziladigan Yamagata xalqaro hujjatli filmlar festivaliga mezbonlik qiladi.

Fevral oyida Yonezavada Uesugi ziyoratgohida qor chiroqlari festivali oʻtkaziladi. Yuzlab sham bilan yoritilgan chiroqlar ziyoratgoh atrofidagi qorga qazilgan yorugʻlik yoʻllariga joylashtirib chiqiladi. Yonezava, shuningdek, bahorning oʻrtalarida Uesugi festivali (上杉祭り, uesugi matsuri) oʻtkaziladigan joy. Festivalning diqqatga sazovor joyi — Matsukava daryosi boʻyida Kavanakajima jangining qayta ishlangani koʻrinishi hisoblanadi.

Sentyabr oyida Yamagata prefekturasi oʻzining imoni bayrami bilan mashhur, yaʼni kuzda Shimoliy Yaponiyada mashhur boʻlgan taro- ildizli shoʻrva tayoorlash marosimi hisoblanadi. Imonikai, taro-ildizli shoʻrva bayramlari ushbu mavsumda juda mashhur boʻlib, koʻplab sayyohlar Yamagata prefekturasiga oʻziga xos imoni uslubini koʻrish uchun kelishadi.

Sanʼat

2003-yildan boshlab Yamagata shahri rasmiylari Tohoku sanʼat va dizayn universiteti koʻmagida uch yillik loyihani boshladilar, unda shahar ibodatxonalari buddist sanʼati „madaniy boyliklarni“ aniqlash uchun kataloglashtiriladi va koʻrsatmalar toʻplami bilan oʻrganildi. Bir yuz toʻqsonta ibodatxonada ularning sanʼat asarlari koʻrib chiqildi va buddist haykaltaroshligining bir nechta muhim namunalari topildi. Hirashimizu tumanidagi Heisenji ibodatxonasida, ayniqsa, noyob haykal, zelkova yogʻochidan yasalgan oʻtirgan Vayrokana Buddasi haykali topildi. Shuningdek, boshqa koʻplab ahamiyatli asarlar topilgan boʻlib, ularga Heian davri (794-1185) va Kamakura davri (1192-1333) haykallari kiradi.

Yamagata shahrida joylashgan Yamagata sanʼat muzeyi 1964-yilda Yamagata Shimbun va Yamagata Broadcasting Co, Ltd kompaniyasi prezidenti Yoshio Hattori boshchiligidagi jamgʻarma saʼy-harakatlari bilan ochilgan. Doimiy toʻplam sanʼatning uch turidan tashkil topgan boʻlib, bular: yapon va osiyo, mintaqaviy va fratsuz sanʼatiga asoslanadi. Vaqti-vaqti bilan maxsus koʻrgazmalar ham oʻtkaziladi.

Til

Yamagata prefekturasi oʻzining mahalliy Yamagata-ben lahjasi bilan mashhur boʻlib, bu lahcha baʼzida Yaponiyaning boshqa qismlarida teskari ovoz sifatida qabul qilinadi. 2004-yilda Shinobu Yaguchi bilan hamkorlikda yozilgan va ishlangan „Swing Girls (Belanchak qizlar)“ filmi Yamagatada boʻlib oʻtdi va filmning komediyabopligini oshirish maqsadlarida Yamagata-ben lahchasidan foydalanildi.

Sport

ND Soft Stadium Yamagata, Montedio Yamagata uyi.

Quyida sanab oʻtilgan sport jamoalari Yamagata shahri nufuzi uchun bahs olib boradi.

Futbol

Montedio Yamagata

Voleybol

Pioneer Red Wings (Tendō)

Basketbol

Passlab Yamagata Wyverns

Transport

Aeroportlar

Yamagata aeroporti (Tokio, Osaka, Nagoya, Sapporo tomonidan Yaponiya Havo Yoʻllari)
Shonai aeroporti (Tokio, Osaka, Sapporo All Nippon Airways tomonidan)

Temir yoʻllar

Turizm

Yamagata shahri yaqinidagi togʻ yonbagʻrida oʻyilgan Yama-dera ibodatxonasi joylashgan boʻlib, u hududdagi diqqatga sazovor joylardan biri hisoblanadi.

Deva Sanzan — uchta muqaddas togʻlar majmuasi boʻlib, ular sintoizmningShugendo yoʻnalishi izdoshlari uchun anʼanaviy ziyoratgoh hisoblanadi. Mashhur Gojudo (besh qavatli pagoda) uchta togʻning eng pasti boʻlgan Haguro togʻining etagida joylashgan.

Zaō togʻi — mashhur qishki changʻi kurorti boʻlib, qishda oʻzining qor yirtqich hayvonlari (muzlatilgan qor bilan qoplangan daraxtlar) va Okama krater koʻli bilan mashhur. Bu koʻl shuningdek Goshiki Numa (Besh rangli koʻl) deb ham ataladi, chunki uning rangi ob-havo natijasida oʻzgarib turadi.

Ginzan Onsen (銀山温泉) — Yamagata prefekturasi, Obanazava shahri togʻlarida joylashgan Kumush togʻ issiq buloq shahri. Bu hudud dastlab kumush koni hududida rivojlangan. Biroq, bugungi kunda u daryo boʻyida tarixiy ryokanga ega boʻlgan Yaponiyaning eng goʻzal onsen shaharlaridan biri sifatida tanilgan^[12].

Gallereya

Yamadera niōmon
Haguro togʻi, Gojuto pagodasi
Ginzan Onsen kurorti
Zao Onsen changʻi kurorti

OAV

Gazetalar

Yamagata Shimbun[1]
Yonezava Shimbun
Shonai Nippo
Okitama Times[2]

TV va radio

YBC TV va radiosi (NNN, JRN va NRN)
YTS TV (ANN)
TUY TV (JNN)
SAY TV (FNN)
Ritm stansiyasi (JFN)

Film

Yamagata xalqaro hujjatli filmlar festivali^[13]

Manbalar

↑ Nussbaum, Louis-Frédéric. (2005). „Yamagata prefecture“ in Japan Encyclopedia, pp. 1038-1039 Google Booksda; „Tōhoku“ in p. 970 Google Booksda
↑ Nussbaum, „Yamagata“ in p. 1038 Google Booksda
↑ Nussbaum, „Provinces and prefectures“ in p. 780 Google Booksda
↑ „Natural parks“ (ja). Ministry of the Environment (2020-yil 31-mart). Qaraldi: 2020-yil 22-sentyabr.
↑ Yamagata Station, Yaponiya Meteorologiya Agentligi
↑ Sakata Station, Yaponiya Meteorologiya Agentligi
↑ Shinjo Station, Yaponiya Meteorologiya Agentligi
↑ „Yamagata (Japan): Prefecture, Cities, Towns and Villages - Population Statistics, Charts and Map“. www.citypopulation.de. Qaraldi: 2021-yil 24-dekabr.
↑ „Current Population Estimates as of October 1, 2019“ (2019-yil 1-oktyabr).
↑ „Jinsui“ (2004).
↑ „Statistics Bureau of Japan“ (2020-yil 1-oktyabr).
↑ „Ginzan Onsen“. RGWords Travel & Photography Blog (2021-yil 21-fevral). Qaraldi: 2022-yil 28-fevral.
↑ „YIDFF Official Site“. Yidff.jp. Qaraldi: 2014-yil 14-fevral.

Adabiyotlar

Nusbaum, Lui-Frederik va Kathe Rot. (2005). Yaponiya ensiklopediyasi. Kembrij: Garvard universiteti nashriyoti .ISBN 978-0-674-01753-5 ISBN 978-0-674-01753-5; OCLC 58053128

Havolalar

Yamagata prefekturasining rasmiy veb-sayti (yaponcha)

[1] Nussbaum, Louis-Frédéric. (2005). „Yamagata prefecture“ in Japan Encyclopedia, pp. 1038-1039 Google Booksda; „Tōhoku“ in p. 970 Google Booksda

[2] Nussbaum, „Yamagata“ in p. 1038 Google Booksda

[3] Nussbaum, „Provinces and prefectures“ in p. 780 Google Booksda

[4] „Natural parks“ (ja). Ministry of the Environment (2020-yil 31-mart). Qaraldi: 2020-yil 22-sentyabr.

[5] Yamagata Station, Yaponiya Meteorologiya Agentligi

[6] Sakata Station, Yaponiya Meteorologiya Agentligi

[7] Shinjo Station, Yaponiya Meteorologiya Agentligi

[8] „Yamagata (Japan): Prefecture, Cities, Towns and Villages - Population Statistics, Charts and Map“. www.citypopulation.de. Qaraldi: 2021-yil 24-dekabr.

[9] „Current Population Estimates as of October 1, 2019“ (2019-yil 1-oktyabr).

[10] „Jinsui“ (2004).

[11] „Statistics Bureau of Japan“ (2020-yil 1-oktyabr).

[RGWords_Travel_&_Photography_Blog-12] „Ginzan Onsen“. RGWords Travel & Photography Blog (2021-yil 21-fevral). Qaraldi: 2022-yil 28-fevral.

[13] „YIDFF Official Site“. Yidff.jp. Qaraldi: 2014-yil 14-fevral.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

k m t Yamagata Prefekturasi
Yamagata (markazi)
Asosiy shahar	Yamagata
Shaharlar	Higashine Kaminoyama Murayama Nagai Nan'yō Obanazava Sagae Sakata Shinjō Tendō Tsuruoka Yonezava
Tumanlar	Akumi Tumani Yuza (Yaponiya) Higashimurayama Tumani Nakayama Yamanobe Higashiokitama Tumani Kavanishi Takahata Higashitagava Tumani Mikava Shōnai Kitamurayama Tumani Ōishida Mogami Tumani Funagata Kaneyama Mamurogava Mogami Ōkura Sakegava Tozava Nishimurayama Tumani Asahi Kahoku Nishikava Ōe Nishiokitama Tumani Iide Oguni Shirataka
Yamagata prefekturasidagi birlashishlar roʻyxati