Фредди Меркьюри

Бу мәкаләдә хаталар һәм/яки ялгышлыклар бар. Мәкалә эчтәлегенең татар теле грамматик нормаларына туры килүен тикшерергә кирәк.

Әлеге мәкаләнең җитешсезлекләрен ашыгыч рәвештә төзәтергә кирәк. Аны викиләштерү, тулыландыру яки төптән үзгәртү урынлы. Сәбәпләр һәм бәйле бәхәс өчен {{Википедия:Яхшыртуга}} битен карагыз. Өстәмә мәгълүмат өчен, мәкаләнең бәхәс битен дә карый аласыз.

Фредди Меркьюри
Туу көне	5 сентябрь 1946(1946-09-05)[1][2][2][…]
Туу урыны	Занзибар[d], Султанат Занзибар[d]
Үлү көне	24 ноябрь 1991(1991-11-24)[1][2][2][…] (45 яшь)
Үлү урыны	Кенсиңтон[d], Зур Лундын[d], Англия, Бөекбритания
Эшчәнлек еллары	1969—1991
Дәүләтләр	Бөекбритания[3]  Султанат Занзибар[d][4]
Һөнәрләр	автор-башкаручы, гитарачы, пианист, композитор, музыка продюсеры, җырчы, җитештерүче, рәссам, шагыйрь, график дизайнер, рок-музыкант
Кораллар	гитара[d], фортепиано[d], орган Хаммонда[d], клавишалы уен кораллары[d] һәм тавыш[d]
Жанрлар	хард-рок[d], глэм-рок[d], рок-н-ролл[d], поп-рок[d], һеви-метал[d], прогрессивный рок[d], диско[d], классический кроссовер[d], неоклассицизм[d] һәм классический рок[d]
Лейбллар	Columbia Records[d], Polydor Records[d], EMI[d], Parlophone[d] һәм Hollywood Records[d]
Бүләкләр	Grammy Lifetime Achievement Award
freddiemercury.com
Милләт	Индийцы в Великобритании[d][5] һәм Парслар[6]
IMDb	ID 0006198
Култамга

Фре́дди Ме́ркьюри (ингл. Freddie Mercury, тумышында Фаррга́х Булса́ра (Гөҗарати телендә: ફ રુખ બલĒારા); 1946 елның 5 сентябрендә, Занзибар, Занзибар солтанаты — 1991 елның 24 ноябре, Лондон, Бөекбритания) — парс җәмәгатеннән британ җырчысы, җырлар авторы, Queen рок-төркеме вокалисты.

«Bohemian Rhapsody», «Killer Queen», «Seven Seas of Rhye», «Somebody to Love», «We Are the Champions», «Don’t Stop Me Now», «Crazy Little Thing Called Love» кебек төркем җырлары авторы булып тора. Шулай ук ялгыз иҗат белән дә шөгыльләнгән.

2002 елда Меркьюри Би-Би-Си компаниясе тарафыннан оештырылган "100 бөек британияле" сораштыруында 58 нче урынны алган. 2005 елда Blender журналы үткәргән сораштыру нәтиҗәләре буенча Фредди вокалистлар арасында икенче урынны алган.

2008 елда Rolling Stone журналы аны "Rolling Stone журналы версиясе буенча барлык чорларның 100 бөек вокалисты" исемлегендә 18 нче урынга куйды. Allmusic аны "бөтен музыка тарихында иң бөек рок-җырчыларның берсе һәм иң бөек тавышларның берсе" дип бәяләде.

Балачак һәм яшьлек (1946-1964)

Фредди Меркьюри 1946 елның 5 сентябрендә Занзибар шәһәренең иң борынгы районында Гуджарат - Боми (14.12.1908 - 25.12.2003) һәм Булсар (29.09.1922 - 13.11.2016) парслары гаиләсендә туган. Туганда малай Фаррух исемен ала (фарсы каурыйларыннан - «гүзәл», «бәхетле»). Аның әтисе Англия һәм Уэльсның Югары судында кассир булып эшли; аның фамилиясе - Булсар - Валбакча шәһәре исеменнән килеп чыга. 1952 елда Фәррухның кыз туганы Кашмира туа.

1954 елда әти-әниләр 8 яшьлек Фәррухны Һиндстанга, Панчгани шәһәре Изге Петр мәктәбенә, Бомбейдан 150 чакрым ераклыктагы мәктәпкә озаталар. Ул вакытта музыка күзлегеннән караганда аның барлыкка килә торган тәэсирен Болливуд җырчысы Лата Мангешкар күрсәткән. Панчганда малай бабасы һәм апасы белән яши башлаган. Мәктәптә инде Фаррух үзен Фредди дип атый башлаган, рок-н-ролл белән мавыккан.

Кечкенәдән үк музыка, җыр белән мавыккан, кайвакыт укуына зыян да китереп. Фреддиның музыкаль сәләтләренә Изге Петр мәктәбе директоры игътибар иткән. Ул малайның әти-әнисенә хат язган, анда ул Фредди өчен фортепианода уйнау курслары оештырырга тәкъдим иткән. Әти-әниләре моның белән ризалаша, һәм Фредди мавыгып укый башлый. Укып бетергәч, ул теория һәм практика буенча дүртенче дәрәҗә ала.

1962 елда 16 яшьлек Булсара, чыгарылыш имтиханын биреп, Панчганидагы Изге Петр мәктәбен ташлап, Занзибарга кайта. 1963 елның 10 декабрендә Зәнзибарның Бөекбританиядән дәүләт бәйсезлеге игълан ителә. Ә 1964 ел башында Занзибарда антифеодаль Занзибар революциясе була, нәтиҗәдә Сеид-Джамшид-ибн Абдулла солтаны тәхеттән бәреп төшерелә һәм илдән сөрелә, бу исә солтанат яшәүнең ахырын белдерә (Занзибар һәм Пемба Халык республикасы игълан ителә). Илдә сәяси тәртипсезлекләр белән бәйле Булсар гаиләсе, кием-салым белән ике чемодан гына алып, Бөекбританиягә очып китә.

Танылу алдыннан (1964-1970)

Англиягә килгәч, Булсара гаиләсе башта Фелтемда яшәгән туганнарына туктала, Мидлсекс графлыгы, аннары алар үз йортын сатып алалар. Ул вакытка унсигез яшь булган Фредди башта Айлсворт политехник мәктәбенә керә, анда ул күбесенчә рәсем сәнгате белән шөгыльләнә, чөнки сәнгать көллиятенә укырга керергә тели.

Гаиләнең акча белән проблемалары булган, шуңа күрә Булсар каникуллары вакытында акча эшләгән. Башта ул Лондонда Хитроу аэропортын тәэмин итү бүлегендә упаковщик булып эшләгән, аннары - Фелтем сәүдә складында грузчик булып эшләгән.

1966 елның маенда, Айлсвортны рәсем сәнгате буенча югары балл белән тәмамлап, Булсар Лондондагы Илинг сәнгать көллиятенә әңгәмә үтә, анда ул шул ук елның көзендә график иллюстрация кафедрасында укый башлый.

Шуннан соң ул ата-ана йортын ташлап, Кенсингтондагы фатирында дусты Крис Смит белән яши башлый. Кенсингтон ул елларда Лондон богемасы һәм сәнгатенең йөрәге булган. Фредди күп рәсем ясый, аның рәсемнәрендә аның кумиры - гитарист Джими Хендрикс (бервакыт концертларына ул рәттән тугыз кич йөргән) аерым урын алып торган. Илингта Фредди Тим Стаффел - вокалчы, бас-гитарист һәм Smile төркеме лидеры белән танышкан һәм дуслашкан. Берникадәр вакыттан соң Тим Фреддины төркемнең репетицияләренә чакыра башлый. Фредди Smile потенциалын, аеруча гитарачы Брайан Мэйның һәм ударник Роджер Тейлорның уенын бәяләгән. Фредди Тим һәм Найджел Фостеры кебек яшь музыкантлар белән дә танышкан. Крис Смит, аның фатирдагы күршесе, шулай ук музыка белән мавыккан. Фредди белән Крис, төрле стильләрне катнаштырырга тырышып, бергә уйнаганнар, тик сәхнәгә чыкмаганнар.

1969 елның җәендә егерме өч яшьлек Фредди Илинг колледжны рәсем сәнгате һәм дизайн буенча диплом белән тәмамлаган. Фредди диссертациясе тулысынча Хендрикс иҗатында нигезләнгән.

Queen (1970—1991)

1970 елның апрелендә Тим Стаффел Smile төркемен ташлап китәргә була, һәм аларның проектында вокалист урынын Фредди ала. Аның инициативасы буенча төркем "Queen"-га үзгәртелә. Киләсе елда ук Queen Yes-ның җылынуында чыгыш ясый.

1971 елның февраленә кадәр төркемдә даими басист булмаган - бер ел эчендә "Queen"-ны өч кеше алыштырган. Ниһаять, музыка кичәләренең берсендә алар Джон Диконны очраталар, аның сәләтләре профессиональ планда төркемне яхшырак оештыра. Шуннан соң "Queen" ахыргы составта формалаша.

1972 елда, Queen Trident студиясендә дебют альбомын яздырган вакытта, Фредди үзенең фамилиясен "Меркьюри" иҗади тәхәллүсе белән алыштырырга карар кыла (ингл. Mercury - "Меркурий", үзенә химаяче планета хөрмәтенә). Бу исемне ул үзенең «My Fairy King» (рус. Минем әкияти король) җырында кулланган. Анда: «Mother Mercury, look what they’ve done to me, I canot run I cannot hide» (рус. Меркурийның әнисе, кара, алар минем белән нәрсә эшләгәннәр, мин кача алмыйм, кача алмыйм). Беренче альбом өстендә эшләү белән параллель - "Queen" - Фредди "Trident Studios" компаниясе проектында катнашкан, ул Lary Lurex тәхәллүсе астында "I Can Hear Music" һәм "Going Back" җырларының кавер-версияләрен башкарды (Фредди Меркьюри инициативасы буенча бу проектта Брайан Мэй һәм Роджер Тейлор катнашты).

Фредди Британия чартларына эләккән Queen-ның беренче җыры авторы булды - "Seven Seas of Rhye" (1973). Ул төркемнең беренче хитын - "Killer Queen" (1974) иҗат иткән, шулай ук Queen-ның - "Bohemian Rhapsody"-ны иң уңышлы композициясен. Җыр уңышсызлыкны шул вакыт үлчәве буенча сингл дәвамлылыгы һәм коммерция радиостанцияләрендә җиңелү өчен (5:55) һәм музыканың берничә стилен һәм жанрын катнаштыру өчен башкарганнар. Ләкин Queen җырны сингл сыйфатында чыгардылар, аңа музыкаль видеода революция булган видеоклип төшерделәр, кайберәүләр аны "беренче видеоклип" дип тә атыйлар, гәрчә җырларга клиплар элек тә төшерелсә дә. Җыр Британия хит-парады түбәсендә тугыз атна тора. Меркьюри аның эксцентрик булуын аңлый һәм моның белән ләззәтләнә.

1985 елның 13 июле Queen һәм Фредди өчен үзенчәлекле көн - бу көнне Live Aid концерты булды - анда 75 мең тамашачы һәм Элтон Джон, Пол Маккартни, Дэвид Боуи, Black Sabbath, Стинг, U2 һәм башка бик күп танылган җырчылар булган "Уэмбли" стадионында искиткеч шоу була (параллель рәвештә Филадельфиядә концерт эшләде). Концертны бөтен дөнья телевидениесе трансляцияләгән. Queen чыгышы иң яхшыларның берсе дип танылган һәм аларга эффектлы һәм ялтырап торган рок-төркем статусын кире кайтарган; Британиядә хәтта Меркьюри сурәте төшерелгән махсус марка да чыгарганнар (һәм арткы планда чак кына күренгән Тейлор).

Авыру һәм үлем (1986-1991)

1986 елда Фредди Меркьюриның СПИД белән авыруы турында гайбәтләр барлыкка килә башлаган. Башта матбугатка аның ВИЧка тест бирүе турында мәгълүмат чыккан. 1989 елдан Меркьюри тышкы кыяфәтендә җитди үзгәрешләр күренә башлады - ул нык ябыкты. Әмма гомеренең соңгы көннәренә кадәр музыкант үзенең сәламәтлеге турындагы барлык гайбәтләрне кире кага. Аның диагнозы турында бары тик якын кешеләр генә белгән. Меркьюрида авыру барлыкка килүнең чын сәбәбе һаман да билгесез.

1989 елда Queen төркеме радиога уртак интервью биргән, анда ул "альбом-тур" күнегелгән схемадан чигенергә теләве турында хәбәр иткән, шуңа бәйле рәвештә бу юлы турга бармаячак. Чын сәбәп төркемнең вокалисты физик халәтенең концертлар үткәрергә мөмкинлек бирмәвендә иде.

1991 елның 23 ноябрендә Меркьюри ВИЧ-инфекция белән авыруы турында рәсми белдерү ясый:

    "Соңгы ике атнада матбугатта йөргән имеш-мимешләрне исәпкә алып, мин шуны расларга телим: анализ минем канымда ВИЧ булуын күрсәтте. Минем СПИД. Мин 
     бу мәгълүматны, туганнарымның һәм якыннарымның тынычлыгын саклап калу өчен, сер итеп тотарга кирәк дип санадым. Ләкин минем дусларыма һәм бөтен 
     дөньяда фанатларыма дөресен әйтергә вакыт җитте. Мин ышанам, бу коточкыч чир белән көрәшкә һәркем кушылыр".

Икенче көнне, 24 ноябрьдә, кичке сәгать җиделәр тирәсендә Фредди Меркьюри 45 яшендә Лондондагы үз йортында ВИЧ-инфекция һәм СПИД фонында үскән бронхопневмониядән вафат була.

Үлемнән соң дан

2018 елда "Богемская рапсодия" фильмы чыкты, анда бөек җырчы образын Рами Малек гәүдәләндергән. Бу роль өчен артист «Оскар» ала.

1970 еллар башында Меркьюриның Мэри Остин белән дәвамлы мәхәббәт мөнәсәбәтләре булга. Фредди белән Мэри җиде елга якын бергә булганнар һәм бергә Көнбатыш Кенсингтонда, Лондонда яшәгәннәр. 1970 еллар уртасында җырчының "Elektra Records" тавыш яздыру лейблының башкарма директоры белән начар мөнәсәбәтләр башлана, һәм 1976 елның декабрендә Меркьюри белән Остинның мәхәббәт мөнәсәбәтләре тәмамлана.

Алар якын дуслары булып калалар, һәм Меркьюри еш кына аны Остин бердәнбер чын дусты дип атый. Ул Остинга "Love of My Life" дигән җыр багышлый.

Фредди Меркьюриның җырлау тавышы берничә сирәк характеристикага ия иде: аңа модуляциянең югары ешлыгы хас, ул югары ешлыктагы вибратоны җырларга мөмкинлек бирә; обертоннар белән җырлана (Тувалыларның тамак җырында очрый торган). Гәрчә Меркьюри баритон белән сөйләшсә дә, күпчелек җырларда ул тенор диапазонында җырлый иде. Меркьюриның педагогик диапазоны - зур октавадан икенче октава сольга кадәр (92,2 - 784 Гц), бу гадәттә һөнәри баритоннарда уртача күрсәткечләргә чыкмый, ләкин шул ук вакытта ул F5 теноровка диапазонына кадәр күтәрелергә мөмкин.

• Фредди Майкл Джексон белән дүрт демоязма ясый: ике версия - «There Must Be More to Life Than This» , «State of Shock» һәм «Vicry». Шуңа да карамастан, билгесез сәбәпләр аркасында хезмәттәшлек булмый. Рәсми рәвештә ике музыкантның да мәшгульлеге турында әйтелгән.

• Фредди барлык концертларында ярым сүтелгән стойкалы микрофон файдаланды. Җырчының визит карточкасына әверелгән бу үзенчәлекле билге аның Англиядә Wreckage төркеме составында беренче чыгышлары елларында формалашкан. 1969 елгы Раштуада Уиднесе, Фредди кызлары өчен мәктәптә узган концертта, гадәттәгечә, сикеренә һәм сәхнәдә әйләнә. Авыр микрофон стойкасы туйдырды - ул аның нигезен бикләде һәм "шуннан соң үзенең бөтен таныш манерасында сәхнә буйлап сикерде, ул микрофонга беркетелгән артык өч футлы стержень микрофонын кысып тотты".

• Меркьюри кечкенә чагында филателист булган. Аның коллекциясе төрле илләрдә филателистлар күргәзмәләрендә куелган.

• Меркьюри мәчеләрне бик яраткан, аның йортында төрле елларда берничә мәче яши иде: Оскар, Тиффани, Голиаф, Делайла, Мико, Ромео, Лили. Ул үзенең мәчесе Делайлега бер җырын багышлый.