Solomon Adaları
Solomon Adaları (İngilizce: Solomon Islands), Okyanusya'da 6 büyük ve 900'den fazla küçük adadan oluşan bir ülkedir.[5][6] Papua Yeni Gine'nin doğusunda ve Vanuatu'nun kuzeybatısındadır. Yüzölçümü 28.400 km² ve nüfusu 650.000 civarındadır.[7] Başkent Honiara, Guadalcanal adasındadır. Ülke ismini üzerinde bulunduğu Solomon Takımadaları'ndan alır, Melanezya'ya dâhil olan bu takımadalar Solomon Adaları ülkesinin yanı sıra Kuzey Solomon Adaları olarak adlandırılan Papua Yeni Gine'ye bağlı Bougainville'i de içerir. Ancak Solomon Adaları'na bağlı olan Santa Cruz Adaları ile Rennell ve Bellona bu takımadalara dâhil değildir.
Solomon Adaları | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
Slogan "To Lead is to Serve" '("Liderlik Etmek Hizmet Etmektir") | |||||||
 | |||||||
| Başkent ve en büyük şehir | Honiara 9°25′55″G 159°57′20″D / 9.43194°G 159.95556°D | ||||||
| Resmî dil(ler) | |||||||
| Etnik gruplar (2016) |
| ||||||
| Demonim |
| ||||||
| Hükûmet | Üniter parlamenter anayasal monarşi | ||||||
| |||||||
| Yasama organı | Ulusal Parlamento | ||||||
| Bağımsızlık | |||||||
| |||||||
| Yüzölçümü | |||||||
• Toplam | 28.896[1] km2 (139.) | ||||||
• Su (%) | 3,2 | ||||||
| Nüfus | |||||||
• 2023 tahminî | 734.887 (167.) | ||||||
• 2019 sayımı | 720.956 | ||||||
• Yoğunluk | 24,2/km2 (200.) | ||||||
| GSYİH (SAGP) | 2024 tahminî | ||||||
• Toplam |  $2,056 milyar[2] | ||||||
• Kişi başına | $2712[2] | ||||||
| GSYİH (nominal) | 2024 tahminî | ||||||
• Toplam | $1,707 milyar[2] | ||||||
• Kişi başına | $2252[2] | ||||||
| Gini (2013) |  37.1[3]orta | ||||||
| İGE (2021) |  0.564[4]orta · 155. | ||||||
| Para birimi | Solomon Adaları doları (SBD) | ||||||
| Zaman dilimi | UTC+11 | ||||||
| Trafik akışı | sol | ||||||
| Telefon kodu | +677 | ||||||
| ISO 3166 kodu | SB | ||||||
| İnternet alan adı | .sb | ||||||
Adalardaki insan yerleşiminin MÖ 30.000 ile 28.000 yılları arasında başladığı düşünülmektedir. Sonradan gelen göç dalgaları, en önemlisi Lapitalar olmak üzere, yerel halkla karışarak günümüz ada toplumunun oluşmasını sağlamıştır. İspanyol denizci Alvaro de Mendaña 1568 yılında adaları keşfetti ve onlara Islas Salomón adını verdi.[8] Mendaña 1595'te adalara tekrar geldi, bunu Portekizli denizci Pedro Fernandes de Queirós'un 1606'daki ziyareti takip etti.
Adaların güney bölümü 1893'te İngiliz Kaptan Gibson tarafından Britanya himayesine geçirildi.[9][10]
II. Dünya Savaşı'nda Solomon Adaları Seferi (1942-1945) Birleşik Devletler ve Britanya ile Japon İmparatorluğu arasında çetin savaşlara sahne oldu, bunların en önemlisi Guadalcanal Muharebesi'dir.
Adalardaki Britanya yönetiminin resmi adı olan İngiliz Soloman Adaları Himayesi, 1975'te Solomon Adaları ismiyle değiştirildi. Ertesi yıl adalara kendini yönetme hakkı tanındı.
1978'de meşrutiyetle yönetilen bağımsız bir ülke ilan edildi. Solomon Adaları Kralı III. Charles bir genel valiyle temsil edilmektedir.
Tarihçe
değiştirİlk yerleşimcilerin 30.000 M.Ö. gelmeye başladığı düşünülmektedir.
Avrupalıların Gelişi (1568–1886)
değiştirAdaları ziyaret eden ilk Avrupalı, 1568'de Peru'dan yola çıkan İspanyol denizci Álvaro de Mendaña de Neira'ydı.[11] 7 Şubat'ta Santa Isabel'e inen Mendaña, Makira, Guadalcanal ve Malaita dahil olmak üzere diğer adalardan birkaçını keşfetti.[11][12][13] Yerli Solomon Adalılarıyla ilişkiler başlangıçta samimiydi, ancak zaman geçtikçe bozuldu.[11] Sonuçta Mendaña, Ağustos 1568'de Peru'ya döndü.[11] 1595'te adaları kolonileştirmeyi amaçlayan ikinci bir yolculukla daha büyük bir mürettebatla Solomon Adaları'na döndü.[11] Santa Cruz Adaları'ndaki Nendö'ye çıktılar ve Gracioso Körfezi'nde küçük bir yerleşim yeri kurdular.[11] Ancak yerli halklarla zayıf ilişkiler ve İspanyollar arasında çok sayıda ölüme yol açan salgın hastalıklar nedeniyle yerleşim başarısız oldu ve Mendaña da Ekim ayında öldü.[11][13]
Yeni komutan Pedro Fernandes de Queirós yerleşimi terk etmeye karar verdi ve kuzeye, İspanya'nın Filipinler topraklarına doğru yelken açtı.[11] Queirós daha sonra 1606'da bölgeye geri döndü ve burada Tikopia ve Taumako'yu gördü ancak bu yolculuk esasen Terra Australis'i aramak için Vanuatu'ya yapılmıştı.[13][14]
Abel Tasman'ın 1648'de uzaktaki Ontong Java Mercan Adası'nı görmesi dışında, İngiliz kaşif Philip Carteret'nin Santa Cruz Adaları, Malaita ve daha kuzeyde Bougainville ve Bismarck Adaları'na yelken açtığı 1767 yılına kadar hiçbir Avrupalı Solomon Adaları'na tekrar yelken açmadı.[13][15] Fransız kaşifler de Solomon Adaları'na ulaştı; Louis Antoine de Bougainville 1768'de Choiseul'u adlandırdı ve Jean-François de Surville 1769'da adaları keşfetti.[15]
1788'de Britanya'nın Botany Körfezi'ndeki yeni Avustralya kolonisi için tedarik gemi kaptanlığını yapan John Shortland, Hazine ve Shortland Adaları'nı gördü.[13][15] Aynı yıl Fransız kaşif Jean-François de La Pérouse Vanikoro'da kazaya uğradı. Bruni d'Entrecasteaux liderliğindeki bir kurtarma ekibi Vanikoro'ya yelken açtı ancak La Pérouse'dan hiçbir iz bulamadı.[15][16][17] La Pérouse'un kaderi, İngiliz tüccar Peter Dillon'ın Tikopia'yı ziyaret ettiği ve yerel halkın elindeki La Pérouse'a ait eşyaları keşfettiği 1826 yılına kadar doğrulanmadı. Bu, Jules Dumont d'Urville'in 1828'deki sonraki yolculuğuyla da doğrulandı.[13][18]
Adalara gelen ilk düzenli yabancı ziyaretçilerden bazıları Britanya, Amerika Birleşik Devletleri ve Avustralya'dan gelen balina avcılığı gemileriydi.[13][19] 18. yüzyılın sonlarından itibaren yiyecek, odun ve su için geldiler, Solomon Adalılarıyla bir ticari ilişki kurdular ve daha sonra adalıları gemilerinde mürettebat olarak hizmet etmek üzere gemiye aldılar.[20] Adalılar ile onları ziyaret eden denizciler arasındaki ilişkiler her zaman iyi değildi ve bazen kan dökülüyordu.[13][21] Avrupa ile daha fazla temasın zincirleme etkisi, yerel halkların bağışıklığı olmayan hastalıkların yayılması ve aynı zamanda Avrupa silahlarına ve teknolojisine erişimi olan kıyı grupları ile bunlara erişimi olmayan iç bölgelerdeki gruplar arasındaki güç dengesinde bir kayma oldu.[13] 1800'lerin ikinci yarısında kaplumbağa kabukları, deniz hıyarı, kopra ve sandal ağacı arayan daha fazla tüccar geldi ve zaman zaman yarı kalıcı ticaret istasyonları kurdular.[13] Ancak, Benjamin Boyd'un 1851'de Guadalcanal'da kurduğu koloni gibi daha uzun vadeli yerleşimlere yönelik ilk girişimler başarısızlıkla sonuçlandı.[13]
1840'larda başlayıp 1860'larda hızlanan bir şekilde, adalılar "kara kuşçuluk" olarak bilinen bir süreçle Avustralya, Fiji ve Samoa'daki koloniler için işçi olarak işe alınmaya (veya sıklıkla kaçırılmaya) başlandı.[13][22]
Ülke, 19. yüzyılda misyonerler tarafından ziyaret etmeye başlandı. Bu durum ülkede birtakım karışıklıklara, katliamlara neden oldu. Birleşik Krallık, Haziran 1893'te Güney Solomon üzerinde himaye kurduğunu açıkladı. Bu olay Britanya Solomon Adaları’nın temeli oldu.
Misyonerler, nüfusun çoğunluğunu Hristiyana dönüştürdü ve adalara yerleşti. 20. yüzyılın başlarında bazı Birleşik Krallık ve Avustralya firmaları, ülkede hindistan cevizi ekimine başladı. Ülke ekonomisi böylece yavaş yavaş büyümeye başladı.
II. Dünya Savaşı
değiştirII. Dünya Savaşı'nın patlak vermesiyle, Avustralya, adalardaki hindistan cevizi ekimini durdurdu ve tüccarlar, tahliye edildi. İkinci Dünya Savaşı'nın en yoğun mücadelelerinin bazıları bu ülke topraklarında yaşandı. Japon İmparatorluğu Kuvvetleri’ne karşı müttefik kuvvetlerin desteğiyle çatışmalar yaşandı. Solomon Adaları Güney Pasifik’teki önemli alanlardan biriydi. Guadalcanal Savaşı ile müttefikler, Japonlar’ı geri püskürttü.
-
Uçak gemisi USS Enterprise (CV-6), Doğu Solomon Savaşı sırasında hava saldırısı altında
-
ABD Deniz Piyadeleri 1942'de Guadalcanal Harekatı sırasında dinlenirken.
-
Amerikan kuvvetleri Rendova Adası'na çıkarken.
-
Ekim 1942'de Henderson Field, Guadalcanal'daki Cactus Hava Kuvvetleri.
-
Guadalcanal'daki sahil gözlemcisi Jacob C. Vouza.
-
1943'te Britanya Solomon Adaları Koruma Bölgesi Savunma Gücü üyeleri.
2007 Yılındaki Deprem ve Tsunami
değiştir2 Nisan 2007 tarihinde, Solomon Adaları’nda büyük bir deprem ve ardından büyük bir tsunami felaketi yaşandı. En az 52 kişinin öldüğü, 900'den fazla evin kullanılamayacak hale geldiği ve binlerce kişinin evsiz kaldığı açıklandı.
İdarî yapı
değiştirYerel yönetim açısından ülke, seçilmiş il meclisleri tarafından yönetilen dokuz il ve onuncusu Honiara Kent Konseyi tarafından yönetilen başkent Honiara olmak üzere on idari bölgeye ayrılmıştır.
| # | İl | Başkent | Başbakan | Yüzölçümü (km2) |
Nüfus sayımı 1999 |
Nüfus sayımı 2009 |
Nüfus sayımı 2019 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Tulagi | Stanely Manetiva | 615 | 21.577 | 26.051 | 30.318 | |
| 2 | Taro Adası | Harrison Benjamin | 3.837 | 20.008 | 26.372 | 30.775 | |
| 3 | Honiara | Francis Belande Sade | 5.336 | 60.275 | 107090 | 154022 | |
| 4 | Buala | Lesley Kikolo | 4.136 | 20.421 | 26.158 | 31.420 | |
| 5 | Kirakira | Julian Maka'a | 3.188 | 31.006 | 40.419 | 51.587 | |
| 6 | Auki | Martin Fini | 4.225 | 122.620 | 157.405 | 172.740 | |
| 7 | Tigoa | Japhet Tuhanuku | 671 | 2.377 | 3.041 | 4.100 | |
| 8 | Lata | Clay Forau | 895 | 18.912 | 21.362 | 25.701 | |
| 9 | Gizo | David Gina | 5.475 | 62.739 | 76.649 | 94.106 | |
| – | Honiara | Eddie Siapu (Belediye Başkanı) | 22 | 49.107 | 73.910 | 129.569 | |
| Solomon Adaları | Honiara | – | 30.407 | 409.042 | 558.457 | 720.956 |
Coğrafya
değiştirSolomon Adaları, Papua Yeni Gine'nin doğusunda yer alan ve altı büyük ada ile 900'den fazla küçük adadan oluşan bir ada ülkesidir. Solomon Adaları ülkesinin büyük bir kısmı, Choiseul, Shortland Adaları, Yeni Georgia Adaları, Santa Isabel, Russell Adaları, Florida Adaları, Tulagi, Malaita, Maramasike, Ulawa, Owaraha (Santa Ana), Makira (San Cristobal) ve ana ada Guadalcanal'ı içeren Solomon Adaları takımadalarının dağlık volkanik adalarının çoğunu kapsar.
Solomon Adaları ayrıca Sikaiana, Rennell Adası, Bellona Adası, Santa Cruz Adaları ve Tikopia, Anuta ve Fatutaka gibi küçük, izole edilmiş alçak atoller ve volkanik adalar ve minik aykırılıklar içerir. Bougainville, Solomon Adaları takımadalarındaki en büyük ada olmasına rağmen politik olarak Papua Yeni Gine'nin özerk bir bölgesidir ve Solomon Adaları ulusunun parçası değildir.
Ülkenin adaları 5° ve 13°G enlemleri ile 155° ve 169°D boylamları arasındadıt. En batıdaki ve en doğudaki adalar arasındaki mesafe yaklaşık 1.500 kmdir. Santa Cruz Adaları (Tikopia'nın bir parçası olduğu) Vanuatu'nun kuzeyindedir ve diğer adalardan 200 kmden daha uzaktadır.
Ekonomi
değiştirSolomon Adaları kişi başına düşen 600$'lık GSYİH'si ile en az gelişmiş ülkeler arasındadır ve iş gücünün %75'inden fazlası geçimlik tarım ve balıkçılıkla uğraşır. Üretilen malların ve petrol ürünlerinin çoğu ithal edilmek zorundadır. Adaların sadece %3,9'u tarım için kullanılır ve %78,1'i ormanlarla kaplı olduğundan Solomon Adaları dünyada ormanlarla kaplı 103. ülkedir.[23]
Az gelişmiş bir ülke olan Solomon Adaları’nda halkın en önemli geçim kaynağı balıkçılıktır. 1998 yılına kadar ülkede kereste, ana ihraç ürünüydü. Diğer önemli ihracat ürünleri hindistancevizi ve hurma yağıdır. Adalar ayrıca kurşun, çinko, nikel ve altın gibi maden kaynakları bakımından zengindir.
Solomon Adaları Hükûmeti 2002'de iflas etmişti. 2003'teki RAMSI müdahalesinden bu yana hükûmet bütçesini yeniden düzenledi. İç borcunu konsolide etti ve yeniden müzakere etti ve Avustralya'nın desteğiyle şimdi dış yükümlülüklerini yeniden müzakere etmeye çalışıyor. Başlıca yardım bağışçıları Avustralya, Yeni Zelanda, Avrupa Birliği, Japonya ve Tayvan'dır.
İhracat
değiştir1998 yılında tropikal kerestenin dünya fiyatları hızla düşene kadar, kereste Solomon Adaları'nın başlıca ihracat ürünüydü ve son yıllarda Solomon Adalarının ormanları tehlikeli şekilde aşırı sömürüldü. Haziran 2000'deki etnik şiddetin ardından hurma yağı ve altın ihracatı dururken, kereste ihracatı düştü.
Son zamanlarda, Solomon Adaları mahkemeleri canlı yunusların kar için ihracatını yeniden onayladı, en son Dubai, Birleşik Arap Emirlikleri'ne ihracat yapıldı. Bu uygulama başlangıçta hükûmet tarafından Meksika'da 28 canlı yunus sevkiyatı üzerine uluslararası kargaşadan sonra durduruldu. Hareket, hem Avustralya hem de Yeni Zelanda'nın yanı sıra çeşitli koruma örgütlerinden gelen eleştirilerle son buldu.
Tarım
değiştirDiğer önemli nakit ürünler ve ihracatlar arasında kopra, kakao ve palmiye yağı bulunur. 2017 yılında 317.682 ton hindistan cevizi hasat edildi ve ülke dünya çapında 18. sırada hindistan cevizi üreticisi oldu ve ihracatın % 24'üne karşılık geldi. Kakao çekirdekleri esas olarak Guadalcanal, Makira ve Malaita adalarında yetiştirilir. 2017'de 4.940 ton kakao çekirdeği hasat edildi ve Solomon Adaları dünya çapında 27. sırada kakao üreticisi oldu.
Madencilik
değiştir1998'de Guadalcanal'daki Gold Ridge'de altın madenciliği başladı. Diğer alanlarda mineral araştırmaları devam etti. Adalar kurşun, çinko, nikel ve altın gibi gelişmemiş mineral kaynakları bakımından zengindir. 2006 yılındaki isyanlardan sonra kapatılan Gold Ridge madeninin tekrar açılmasına yol açabilecek müzakereler devam ediyor.
Balıkçılık
değiştirÜlkedeki tek balık konservesini işleten bir Japon ortak girişimi olan Solomon Taiyo Ltd., etnik rahatsızlıkların bir sonucu olarak 2000 yılının ortalarında kapandı. Tesis yerel yönetim altında yeniden açılmasına rağmen ton balığı ihracatı devam etmemiştir.
Turizm
değiştirÖzellikle dalış, Solomon Adaları için önemli bir hizmet sektörü haline gelebilir. Bununla birlikte, turizm büyümesi, altyapı ve ulaşım kısıtlamalarının eksikliği nedeniyle engellenmektedir. 2017 yılında Solomon Adaları, dünyanın en az ziyaret edilen ülkelerinden biridir ve ülke 26.000 turist tarafından ziyaret edildi. Hükûmet, turist sayısını 2025 yılı sonuna kadar yılda 60.000 turiste çıkarmayı umuyor.
Altyapı
değiştirUçuş bağlantıları
değiştirSolomon Havayolları, Honiara Uluslararası Havalimanı'nı Fiji'deki Nadi'ye, Vanuatu'daki Port Vila'ya ve Avustralya'daki Brisbane'e ve ülkenin her eyaletindeki 20'den fazla iç hat havalimanına bağlar.
Solomon Havayolları, turizmi teşvik etmek için 2019 yılında Brisbane ile Munda arasında haftalık direkt uçuş bağlantısı başlattı.[24]
Virgin Australia, Honiara'yı haftada iki kez Brisbane'e bağlamaktadır. İç hat havalimanlarının çoğu, kısa, çim pistlere sahip oldukları için yalnızca küçük uçaklara açıktır.
Yollar
değiştirSolomon Adaları'ndaki yol sistemi yetersizdir ve demiryolu yoktur. En önemli yollar Honiara'yı Guadalcanal'ın batı kesimindeki Lambi'ye (58 km; 36 mil) ve doğu kesimindeki Aola'ya (75 km; 47 mil) bağlar.[25] Çok az otobüs vardır ve bunlar sabit bir zaman çizelgesine göre hareket etmez. Honiara'da otobüs terminali yoktur. En önemli otobüs durağı Merkez Pazarı'nın önündedir.
Feribotlar
değiştirAdaların çoğuna Honiara'dan feribotla ulaşılabilir. Honiara'dan Auki'ye Tulagi üzerinden yüksek hızlı bir katamaranla günlük bağlantı vardır.
Resimler
değiştir-
Adaları keşfeden İspanyol denizci, Alvaro de Mendaña
-
Yerli bir savaşçı
-
Panflüt, 19. yüzyıl
-
Amerikan bombardıman uçağı Solomon semalarında 1943
-
ABD donanması, Russell Adası
-
-
Solomon Adaları, sualtı
-
Adalarda aktif yanardağlarda mevcuttur
-
-
Solomon adalarında bulunmuş bir eser,Louvre Müzesi
-
-
Gizo
-
Depremden sonrasına ait bir kare
Kaynakça
değiştir- ^ "Solomon Islands: Geography". CIA Factbook. 22 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2023.
- ^ a b c d "World Economic Outlook database (Solomon Islands)". World Economic Outlook, April 2024. International Monetary Fund. April 2024. 26 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2024.
- ^ "Gini Index coefficient". CIA World Factbook. 17 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2021.
- ^ "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (İngilizce). United Nations Development Programme. 8 Eylül 2022. 9 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Ekim 2022.
- ^ "Solomon Islands". Encyclopedia Britannica. 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2021.
- ^ "Definition of Solomon Islands". Dictionary.com. 20 Haziran 2019. 6 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2021.
- ^ "Population, total - Solomon Islands | Data". data.worldbank.org. 24 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2020.
- ^ "Alvaro de Mendaña de Neira, 1542?–1595". Princeton University Library. 20 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2013.
- ^ Lawrence, David Russell (October 2014). "Chapter 6 The British Solomon Islands Protectorate: Colonialism without capital" (PDF). The Naturalist and his "Beautiful Islands": Charles Morris Woodford in the Western Pacific. ANU Press. ISBN 9781925022032.
- ^ Commonwealth and Colonial Law by Kenneth Roberts-Wray, London, Stevens, 1966. P. 897
- ^ a b c d e f g h "Alvaro de Mendaña de Neira, 1542?–1595". Princeton University Library. 17 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2013.
- ^ Sharp, Andrew The discovery of the Pacific Islands Clarendon Press, Oxford, 1960, p.45.
- ^ a b c d e f g h i j k l Lawrence, David Russell (2014). "3. Commerce, trade and labour". The Naturalist and His 'beautiful Islands': Charles Morris Woodford in the Western Pacific. ANU Press. ss. 35-62. ISBN 9781925022032. JSTOR j.ctt13wwvg4.8.
- ^ Kelly, Celsus, O.F.M. La Austrialia del Espiritu Santo. The Journal of Fray Martín de Munilla O.F.M. and other documents relating to the Voyage of Pedro Fernández de Quirós to the South Sea (1605–1606) and the Franciscan Missionary Plan (1617–1627) Cambridge, 1966, p.39, 62.
- ^ a b c d Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Explorationisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ "The fate of La Perouse". Discover Collections. State Library of NSW. 17 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2013.
- ^ Duyker, Edward (Eylül 2002). "In search of Lapérouse". NLA news Volume XII Number 12. National Library of Australia. 19 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2020.
- ^ "After Vanikoro-In Search of the Lapérouse Expedition (Lapérouse Museum)". Albi, Fransa: laperouse-france.fr. 5 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2010.
- ^ Robert Langdon (ed.) Where the whalers went: an index to the Pacific ports and islands visited by American whalers (and some other ships) in the 19th century (1984), Canberra, Pacific Manuscripts Bureau, pp.229–232 0-86784-471-X.
- ^ Judith A. Bennett, Wealth of the Solomons: a history of a Pacific archipelago, 1800–1978, (1987), Honolulu, University of Hawaii Press, pp.24–31 & Appendix 3.0-8248-1078-3
- ^ Bennett, 27–30; Mark Howard, "Three Sydney whaling captains of the 1830s", The Great Circle, 40 (2) December 2018, 83–84.
- ^ "Issue on the Solomon Islands" (PDF). UN Department of Political Affairs. 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Eylül 2020.
- ^ "Forest area (% of land area) – for all countries". www.factfish.com. 10 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2019.
- ^ Samisoni Pareti: Solomons, issue 80, S. 10. Honiara 2019.
- ^ Südsee, s. 41. Nelles Verlag, Münih 2011