II. Andronikos

Babasının ölümünden hemen sonra II. Andronikos'un ilk iç işleri icraatı olarak (babası hayatta iken desteklemeye zorlandığı) Bizans halkı tarafından nefretle karşılanan Doğu Ortodoks Kilisesi'nin ve Patrikliğinin Katolik Papalık'a tâbî olarak birleştirilmesi için yapılmış olan anlaşmayı tanımayı reddetmiştir. Bu anlaşmanın Ortodoks Kilisesi mensupları arasında çıkartmış olduğu ikilikler sorununun çözümü, ancak 1310'da başarılabilmiştir.

 

II. Andronikos hükümdarlığı boyunca çok zor ekonomik ve mâlî sorunlarla uğraşmıştır. İmparatorluk dönemi içinde Bizans altını olan İperpiron o kadar değer kaybetmiştir ki devlet hazinesi için (sikke sayısına göre) topladığı vergi geliri yedide birine inmiştir. II. Andronikos bu enflasyona karşı tedbir olarak vergi indirimlerini azaltarak vergi hasılatını artırmaya ve devlet harcamalarını kısmaya çalışmıştır. Bu ekonomik tedbirlere uyarak 1285 yılında 80 gemiden oluşan Bizans donanmasını kızağa çektirip gemileri tahrip ettirerek güya devlet giderlerini azaltmıştır. Ancak bu Bizans devletinin çökmesinin önemli bir göstergesi, hatta nedeni olmuştur.

Sonradan donanma gerektiği zamanlar Bizans çok kere kendine rakip olan Ceneviz Cumhuriyeti ve Venedik Cumhuriyeti'ne, özellikle bu ülkelerin gemilerinin kullanması gerektiği için bağlılığı artmıştır. Haziran 1285'te II. Andronikos, Venedik ile bir ticarî anlaşma imzalamış ve Venedik'e Konstantinopolis'te özel imtiyazlara haiz bir iş mahalli sağlamıştır. Bu anlaşma ile de Venedik'in Negroponte (Eğriboz Adası) üzerindeki egemenliğini kabul etmek zorunda kalmıştır. 1291'de bir savaş için II. Andronikos, 50-60 Ceneviz gemisini Bizans hazinesini çökerten masraflarla kiralamak zorunda kalmıştır. 22 Temmuz 1296'da Konstantinopolis'teki Venedik koloni halkı Galata'da bulunan Cenevizlilere hücum etmişlerdir. Bunun üzerine II. Andronikos Kontantinopolis'te bulunan bütün Venediklileri tutuklatmıştır. Bu ise Venedik ve Bizans arasında silahlı çatışmaların başlamasına yol açmıştır. Bu beklenmedik çatışma, Eylül 1302 tarihinde imzalanan (ve 1310 yılında yenilenen) yeni bir Venedik-Bizans anlaşması ile sona ermiştir. Ancak Bizans'ın Venediklilere büyük bir tazminat ödemesi gerekmiştir. 1320 yılında II. Andronikos bu bağımlılığa bir çare olarak 20 tane yeni kadırga inşa ettirerek Bizans donanmasını yenilemeyi planlamış, ama bu plan gerçekleşmemiştir.

II. Andronikos özellikle Bizans'ın batısında ortaya çıkan siyasal sorunları diplomasi ile çözmeye çalışmış ve bir bakıma başarı kazanmıştır. Birinci karısı öldükten sonra Selanik'te krallığa hak iddia eden Montferrat ailesinin bir mensubu olan Montferrat Markizi VII. William'in kızı Montferratlı İrini (evlenmeden önceki ismi Yolanda) ile bir evlenme yapmış ve bu hak gütmeyi ortadan kaldırmıştır. Oğlu olan ve kendisine ortak imparator olan IX. Mihail'u Konstantinopolis'ten atılmış olan Latin İmparatorluğu'na hak iddia eden Courteney'li Katerin'le evlendirmeye çalışmıştır. Makedonya bölgesinde Sırp Krallığı ile olan anlaşmazlıkları önlemek amacı ile 1298'de 5 yaşındaki küçük kızı Simonis ile Sırp Kralı Stefan Milutin arasında bir evlenme akti yapmıştır.

II.Andronikos bu şekilde nispeten uygun bir çözüm bulmasına rağmen İmparatorlugun siyasal sorunları bitmemiştir. Anadolu'da Bizans sınırlarında çok büyük sorunlar ortaya çıkmıştır. 1300'den önce ortak imparator IX. Mihail Anadolu sınırları sorunlarını çözmek için Anadolu'ya gönderilmiş fakat bu başarısızla sonuçlanmıştır. Bunun üzerine Anadolu'daki Türk düşmanlarla uğraşmak için Bizans devleti Roger de Flor idaresi altında bulunan ve İspanyol Aragon ve Katalan asıllı paralı askerlerden oluşan Katalan Paralı Asker Birliği adlı bir askerî birlik kiralamıştır. Bu birlik, Anadolu'ya yaptığı seferde bazı başarılar kazanmasına rağmen bunlar süreli olmamıştır. Birliğin komutanı ile IX. Mihail arası açılmış ve 1305'te komutanı Roger de Flor öldürülünce kalan Birlik askerleri Avrupa'ya geçip Trakya, Makedonya ve Teselya bölgelerini yakıp yıkıp talan etmişler ve Atina Düklüğü ve Tebai Düklüğü arazilerini ellerine geçirmişlerdir. Anadolu'da yeni kurulan Osmanlı devleti ise Osman Bey ve oğlu Orhan Bey idaresi altında ülkelerini genişletmeye başlamışlardır; 1326'da Bursa fethedilip başkent yapılmış ve II. Andronikos saltanatının sonunda ise bütün Bitinya Osmanlılar eline geçmiş bulunmaktaydı.

Bizans'in bu güç sorunlarından faydalanmak isteyen Bulgar Kralı Todor Svetoslav y.1305-1307'de IX. Mihail idaresindeki Bizans ordusunu yenerek kuzey-doğu Trakya bölgesini eline geçirmiştir. Bu çatışmalar yeni bir diplomatik evlilik ile, Bulgar Hanı ile IX. Mihail'in kızı Teodora'nın evlenmesi ile, son bulmuştur.

Bu sefer IX. Mihail'in oğlu olan III. Andronikos'un beğenilmeyen hayatı yüzünden imparatorluk ailesi birbirine girerek iç sorunlar ortaya çıkmıştır. 12 Ekim 1320'de oğlu ve ortak imparator IX. Mihail'in genç oğlu Manuel'in kaza ile ağabeyi olan III. Andronikos'un hizmetkarları tarafından katledilmesine gösterdiği üzüntü ve yas sonucu ölmüştür. Bunun üzerine İmparator II. Andronikos torununu vâris olarak tanımadığını ilan etmiştir. Bu durum aralıklı olarak şiddet kazanan ve 1328'e kadar süren bir iç savaşa neden olmuştur. İç savaştan faydalanan Bulgar Çarı III. Mihail Asen orduları ile II. Andronikos'u yakalamak için Bizans topraklarına girmiştir. 1328'de III. Andronikos askerî başarı kazanarak bir fatih gibi Konstantinopolis'e girmiştir. 23 Mayıs 1328'de II. Andronikos tahtından torunu olan III. Andronikos lehinde zorla feragat ettirilmiştir. Tahttan ayrıldıktan sonra bir manastıra keşiş olarak kapatılmış, 13 Şubat 1332'de o manastırda ölmüştür.

1274'te II. Andronikos'un ilk karısı, Macaristan Kralı V. István ile Kumanlı Elizabeth'in kızı olan Macaristanlı Anna'dır. Bu evlilikten iki oğlu olmuştur:

• Sonradan imparator olan IX. Mihail
• Despot rütbesi verilen Konstantinos Paleologos.

Anna 1281 yılında ölmüştür.

1284 yılında ikinci evliğini Monferrat Markizi VII. William'in kızı Montferratlı İrini (evlenmeden önceki ismi Yolanda) ile yapmış ve aşağıda verilen çocukları olmuştur:

• İoannis Paleologos (y. 1286-1308): despot;
• Montferrat Markizi I. Teodor (1291-1338)
• Demetrios Paleologos (ol. 1343): Despot. İrini Paleologina'un babası.
• Simonis Paleologina (1294-y. 1336): Sırp Kralı Stefan Milutin evlenmiştir.
• Eirene: II. İoannis Dukas, Teselya despotu ile evlenmiştir.
• Maria: Altın Orda Hanı Toktay ile evlenmiştir.

• 20 Kasım 2019 tarihinden itibaren ATV ekranlarında yayınlanmaya başlanan Kuruluş Osman dizisinde kendisini Ümit Belen canlandırmaktadır.

• Gregory, Timothy E. (2008). Bizans Tarihi. çev. Esra Ermert. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. ISBN 978-975-08-1507-2. 
• Norwich, John Julius (1999). Byzantium: The Decline and Fall (İngilizce). Londra: Penguin. ISBN 0-14-011447-5. 
• Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8. 

Resmî unvanlar
Önce gelen: VIII. Mihail	Bizans imparatoru 1282–1328 1260–1282 VIII. Mihail ile 1294–1320 IX. Mihail ile	Sonra gelen: III. Andronikos