GNU Özgür Belgeleme Lisansı

Lisans, herhangi bir "Belge"yi belgeye eklemlenmemiş, fakat ön materyal veya ek olarak var olan "İkincil Bölümler"den açık olarak ayırır. İkincil bölümler konuyla yazarın ya da yayımcının ilişkisine değinen bilgiler içerebilir ancak kendi ile ilgili hiçbir bilgi içermemelidir. Belgenin kendi de tamamen değiştirilebilir ve gerekli biçimde GNU Genel Kamu Lisansı'na denk olan (fakat her iki yönden de onunla bağdaşmayan) bir lisans kapsamında olduğundan, ikincil bölümlerin bazıları, daha önceki yazarların katkılarına uygun olması için daha önceden tasarlanan birtakım sınırlamalara sahiptir.

Özellikle, daha önceki sürümlerin yazarları kabul edilmelidir ve orijinal yazar tarafından belirlenen birtakım "değişmez bölümler" ve onun konuyu ele alışı değiştirilemeyebilir. Eğer materyal değiştirildiyse, (önceki yazarlar başlığın korunması iznini vermemişse) başlığı da değiştirilmelidir. Lisans aynı zamanda, "Tarihçe", "Kabuller", "Katkılar" ve "Onaylar" bölümlerinin olduğu kadar ders kitabının ön-kapak ve arka-kapaklarının ele alınmasıyla ilgili koşullara da sahiptir.

Ticari olarak tekrar dağıtımı yasak olan materyaller, genellikle GFDL-lisanslı bir belgede kullanılamaz. Örneğin bir Vikipedi makalesi buna güzel bir örnektir, çünkü lisans ticari tekrar-kullanmayı dışlamamaktadır. Ancak bazı özel durumlarda, ticari tekrar-kullanmalar adil kullanım (fair use) kapsamında değerlendirilebilir. Bu durumda bu tür materyaller, eğer bu adil kullanım bütün potansiyel sonraki kullanımları da kapsıyorsa, GFDL altında lisanslanmak zorunda değildir. Bu tür serbest ve ticari adil kullanımın güzel bir örneği parody dir.

Pek çok insan ve gruplar, özellikle de (Debian Özgür Yazılım Yönergeleri'ye dayanan) Debian projesi, GFDL'yi özgür-olmayan bir lisans olarak görmektedir. Bunun nedenleri, GFDL'nin değiştirilemeyen veya kaldırılamayan "değiştirilmez" metne izin vermesi ve geçerli kullanımları da etkileyen dijital hakların yönetimi (DRM) sistemlerine karşı olan yasaklarıdır.

(Creative Commons lisansı gibi) alternatif lisanslar kullanılmasını öneren bazı eleştirilerle birlikte, GNU FDL'ye hatta GNU GPL'ye yönelik bir dizi itiraz getirilmiştir. Debian projesinin itirazlarının detaylarını içeren [1] ve Nathanael Nerode'un itirazlarını özetlediği [2] sayfaları vardır. GFDL'ye karşı sıkça kullanılan argümanlar şunlardan oluşmaktadır:

GNU FDL aşağıdaki cümleleri içerir.

Okumayı veya yaptığınız ya da dağıttığınız kopyaların daha sonra kopyalanmasını kontrol edemez ya da engelleyici teknik önlemler kullanamazsınız.

Bu dile yönelik bir eleştiri çok geniş bir ifade olmasıdır, çünkü yapılan ancak dağıtılmayan özel kopyalara da uygulanır. Bu demektir ki, 'yaptığınız' doküman kopyalarını bir özel dosya formatında veya şifreleme kullanarak saklamanıza izin verilmez.

Richard Stallman [3] yukarıdaki cümle hakkındaki görüşleri ve debian-legal e-posta listesi:

"Bu demektir ki, kopyaların sahipliliğini sınırlamak için DRM sistemleri altında yayımlayamazsınız. Kendi kopyanızın dosya erişim kontrolü veya şifrelemenin kullanımına gönderme yapmamanız gerekir. Avukatlarımla görüşüp bu cümlenin daha açık biçimde ifade edilmesinin gerekli olup olmadığına bakacağım."

GNU FDL, GPL'nin her iki yönüyle de bağdaşmaz: yani GNU FDL materyali bir GPL programına konulamaz ve bir GNU programından alınan metin GFDL'ye konulamaz. Bu nedenle, kod örnekleri genelde çift-yönlü lisanslanır ki dokümantasyonda görünebilsinler.

Bu lisans altındaki bir dokümanın çıktısını alırken GNU FDL şunların yapılmasını da ister: "bu Lisans, telif hakkı ikazı ve Dokümana bu Lisans uygulanmaktadır diyen bir lisans uyarısı, bütün sayfalarda yer almalıdır". Bunun manası, eğer Wikipedia'daki bir makalenin çıktısını alıyorsanız, buna aynı zamanda bir telif hakkı ikazı ve GNU FDL'nin fiziki bir çıktısını eklemelisiniz.

FDL, 1999'un sonuna doğru görüş alınmak üzere taslak halinde çıkarılmıştır. Düzeltmelerden sonra, sürüm 1.1 Mart 2000'de, sürüm 1.2 Kasım 2002'de yayımlanmıştır. Belge daha sonra 1.3 sürümüne 3 Kasım 2008 tarihinde geçmiştir. Bu yeni sürüm eski sürüme eklenen ve GPL lisansının 3. sürümü ile uygun olmasını sağlayan bazı düzenlemelere ve GFDL'den Creative Commons lisansına göçe izin vermektedir. Buna göre ilk defa bir "çok sayıda kullanıcı tarafından yaratılan sitelerde" GFDL lisansı ile yayınlanan ya da 1 Kasım 2008 tarihinden önce başka bir yer de ilk defa yayınlanıp da bu tip sitelere aktarılan metinler hakkında eğer o "çok sayıda kullanıcı tarafından yaratılan web sitesinin" istemesi durumunda 1 Ağustos 2009'a kadar tüm bu dökumanlar CC-BY-SA lisansına göç ettirilebilecektir.

İçinde değiştirilemez metin bulunan ya da kapak yazısı zorunlu tutulan GFDL lisanslı bu belgeler bu göç izninin dışında tutulmuştur.

Bunların bir kısmı, GNU FDL'den bağımsız olarak geliştirilmiştir, diğerleri ise GNU FDL'deki algılanan kusurlara karşılık olarak geliştirilmiştir.

• Creative Commons "CC-by-sa" ve "CC-nc-sa" lisansları
• Tasarım Bilimi Lisansı
• Açık İçerik Lisansı
• Açık Yayın Lisansı
• MIT Lisansı
• Açık Değiştirme Lisansı

• Telif hakkı
• Copyleft
• GNU
• Açık içerik
• Yazılım lisanslama

• GNU Özgür Belgeleme Lisansı'nın tam metni 4 Şubat 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
• Gayriresmî çevirileri: FDL 1.1 13 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., FDL 1.2 13 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., FDL 1.3 13 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Türkçe)

GFDL'nin uygunluğunu tartışan kaynaklar:

• GFDL hakkında Debian'ın konumu açıklama taslağı10 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
• Neden GNU FDL'yi kullanmamalısınız? (İngilizce)
• Neden Wikivoyage GFDL değil? 25 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.: Kısa basılı metinlerde GFDL kullanımıyla ilgili sorunlar (İngilizce)
• Özgür Evrensel Ansiklopedi ve Öğrenme Kaynakları 29 Temmuz 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)