Foça Deniz Muharebesi

Venedik Cumhuriyeti üç yıldır süren Girit Savaşı'nda 1648 yılından itibaren Çanakkale Boğazı'nı abluka altında tutma stratejisi benimsemişti. Bu bağlamda, Venedikli Amiral Giorgio Morosini 1648-1649 kışı için Venedik'e dönerken Giacomo Riva komutasında 20 gemilik bir filoyu ablukayı sürdürmek için Çanakkale Boğazı açıklarında bırakmıştı. Kış boyu ablukayı sürdüren Riva'nın kuvveti 12 gemiye düşse de ilkbaharda Kandiye'den gelen Bertucci Civrano komutasındaki 7 gemilik takviye filoyla yeniden güçlendi.

1 Mayıs 1649'da ise 84 gemilik (70 kadırga, 10 mavna ve 4 yelkenli) Osmanlı donanması Çanakkale Boğazı'nda belirdi. Kaptan-ı derya Voynuk Ahmed Paşa Boğazın Avrupa yakasına toplar yerleştirerek Venedik donanmasını baskı altında tuttu ve Osmanlı donanması 6 Mayıs'ta taarruza uğramadan Boğaz'dan çıktı. 12 Mayıs'ta Foça'ya gelen Osmanlı donanması buradaki takviyelerle 93 parçaya ulaştı.

 

Venedik donanması Foça açıklarında muharebe düzeni alınca Osmanlı donanmasında da 10 mavnayı limanın girişinde ön saflara dizildi ve diğer gemiler iç limana sığındı. Muharebe günbatımından iki saat önce başladı ve geceyarısına dek devam etti.

Venedik donanması önce bir mavna ve bir yelkenliyi ele geçirdi. Ardından forsaların ele geçirdiği bir kadırga da Venedik tarafına kaçtı. Venediklilerin etkili salvo atışlarıyla Osmanlı donanmasından 3 mavna, 9 yelkenli ve 2 kadırga yanarken, karadan esen rüzgar bu gemilerdeki yangının gerideki gemilere sıçramasını engelledi.

Kundak gemisi kullanan Osmanlı donanması Venedik donanmasını geri çekilmeye zorladı. Venedik donanması sadece St. Bartolamio adlı gemisini kaybetti. Ağır hasar alan James gemisi de altı gün sonra Andıra civarında battı.^[1]

Giacomo Riva Foça'da önemli bir başarı kazandıysa da devamını getiremedi. 23 Mayıs'ta Nakşa civarına geldi ve yeni Venedikli Amiral Alviso Mocenigo'nun 27 parçalık donanmasıyla birleşti.

Voynuk Ahmed Paşa komutasındaki Osmanlı donanması ise Haziran başında Foça'dan ayrıldı ve Rodos'ta Mısır, Libya, Tunus ve Cezayir'den gelen gemilerle birleşerek 157 parçalık bir güce ulaştı. 7 Temmuz'da Hanya'ya ulaşan donanma Girit'teki Türk birliklerini takviye getirdi. 15 Temmuz'da Kandiye önlerinde görülen donanma 16 Temmuz'da adanın doğusundaki Palaikastro'yu ele geçirdi. Bu muharebelerde Venediklilerin 800 askeri öldü. 18 Temmuz'da iki donanma Kandiye açıklarında sonuçsuz bir muharebeye giriştiler.^[2]

Temmuz sonunda ise Osmanlı donanması Suda'ya taarruz ettiyse de Voynuk Ahmed Paşa'nın 28 Temmuz'da kaleden açılan ateş sonucu hayatını kaybetmesiyle^[3] harekâtı sonlandırdı ve Ağustos ayında Sakız üzerinden İstanbul'a döndü.