Virginia
| Virginia | |
|---|---|
 Bayrak  Mühür | |
 | |
| Ülke |  Amerika Birleşik Devletleri |
| Başkent | Richmond |
| En büyük şehir | Virginia Beach |
| İdare | |
| • Vali | Glenn Youngkin (R) |
| • Vali vekili | Justin Fairfax (D) |
| • Üst meclis | Virginia Senatosu |
| • Alt meclis | Virginia Temsilciler Meclisi |
| • Senatörler | Mark Warner (D) Tim Kaine (D) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 110.785,67 km² |
| Rakım | 290 m |
| En yüksek nokta | 1,746 m (5,728 ft) |
| En alçak nokta | 0 m (0 ft) |
| Nüfus (2020)[1] | |
| • Toplam | 8.654,542 |
| • Yoğunluk | 79,8/km² |
| Zaman dilimi | UTC-05.00 |
| • Yaz (YSU) | UTC-04.00 |
| ISO 3166 kodu | US-VA |
Resmî site virginia.gov | |
Virginia, ABD'nin Atlas Okyanusu sahilindeki bir eyaletidir. Amerika Birleşik Devletleri'nin eyaletleri arasında 8,5 milyon kişiyle nüfus açısından 12., yüzölçümü açısından 35. sıradadır. Washington'a yakınlığından dolayı stratejik önemi yüksektir. CIA ve Pentagon'a ev sahipliği yapan eyaletin kodu VA'dır.
Virginia eyaleti Amerika Birleşik Devletleri'nde en çok başkan (George Washington, Thomas Jefferson, James Madison, James Monroe, Woodrow Wilson, William Henry Harrison, John Tyler ve Zachary Taylor) çıkaran eyalet olduğundan dolayı, kendisine "Mother of Presidents" (Başkanların Anası) adı yakıştırılmıştır.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Yerliler
[değiştir | kaynağı değiştir]İngilizler Virginia'yı sömürgeleştirdiğinde, şimdiki Virginia topraklarında Çeroki, Chesapeake, Chickahominy, Mattaponi, Meherrin, Moobs, Nansemond, Nottaway, Pamunkey, Povic, Powhatan, Occoneechee, Rappahannock, Saponite kabileleri ve diğerleri yaşıyordu. Kızılderililer büyük ölçüde konuştukları dile göre üç ana gruba ayrılmıştı:
- Algonquin dilleri konuşanlar: Sayıları 10.000'in üzerindeydi.
- Iroquois dilleri konuşanlar: Sayıları 2.500 kadardı.
- Siu dilleri konuşanlar
Kabilelerin çoğu Powathan Konfederasyonu'nda birleşmişlerdi.
İspanyol keşifleri
[değiştir | kaynağı değiştir]1565 yılında bir İspanyol keşif seferi aşağı Chesapeake Körfezi bölgesine vardı ve burada Virginia Yarımadası üzerinde yaşayan yerlilerle karşılaştı. 17 yaşında bir Powathan delikanlısı, İspanyollarla gitmeyi kabul etti. Çocuk vaftiz edildi ve bakımını üstlenen kişinin Luis de Velasco olması nedeniyle Don Luis adı verildi. Don Luis, Meksiko ve Madrid'de eğitim gördü.
1570 sonbaharında Don Luis Cizvitler'e rehberlik etmek ve tercümanlık yapmak amacıyla Virginia'ya geri döndü. Fakat İspanyol gemisinden indikten kısa süre sonra Don Luis grubu terk etti, kabilesine döndü ve orada şef oldu. Bunu takip eden Şubat ayında Don Luis ve Powathan savaşçıları sekiz Cizvit misyonerini öldürdüler, giysilerini ve eşyalarını çaldılar. Bu saldırıdan sadece Alonzo adında bir hizmetçi çocuk kurtuldu. Alonzo Powathan'lardan kaçarak rakip bir kabileye sığındı ve bir diğer İspanyol ikmal gemisine binerek kurtuldu.[3]
Alonzo'nun hikâyesini dinleyen Florida'nın İspanyol valisi Pedro Menendez de Aviles, 1572'nin başlarında Virginia'ya bir misilleme saldırısı başlattı. İspanyollar Cizvitler'i öldürdüğüne inandıkları bazı Kızılderilileri yakaladılar ve astılar, ancak Don Luis'e ulaşamadılar. Bu olay, Virginia'daki İspanyol sömürgeleştirme çabalarının sonu oldu. Bazı tarihçiler Don Luis ile daha sonra Powhatan Konfederasyonu lideri olan Opechancanough'ın aynı kişi olduğunu öne sürerler.[4] Opechancanough, Powhatan kabileleri tarafından konuşulan Algonquin Dilinde "Ruhu Beyaz Olan" demektir.
Birleşik Krallık hakimiyeti (1607-1776)
[değiştir | kaynağı değiştir]
16. yüzyıl sonunda Birleşik Krallık, Kuzey Amerika'yı sömürgeleştirmeye başladığında Kraliçe I. Elizabeth (asla evlenmediği için "Bakire (virjin) Kraliçe" lakabıyla anılıyordu), Sir Walter Raleigh'nin 1584'teki seferinde keşfedilen kıyılara "Virginia" adının verilmesini istedi. İsim daha sonra Güney Karolina'dan Maine'e kadar tüm kıyı için kullanılır oldu. Londra Virginia Şirketi (London Virginia Company), hisseleri borsada satılan bir şirket olarak 10 Nisan 1606'da yayımlanan beratla kuruldu. Berat, 34. enlemden (Kuzey Karolina) 45. enleme (yaklaşık Kanada sınırı) kadar olan alandaki toprak haklarını içeriyordu. Şirket, hemen bir yıl sonra, 1607'de Yeni Dünya'daki ilk İngiliz yerleşimi olan Jamestown'ı kurdu. Yerleşim, Kaptan Christopher Newport ve Kaptan John Smith tarafından kuruldu. 23 Mayıs 1609'da şirkete ikinci bir berat verildi. Şirketin sancak gemisinin sığınmak zorunda kaldığı Bermuda Adalarının (Virgineola olarak da bilinirler) kontrolü de Londra Virginia Şirketi'ne verildi. Bermuda 1614'e kadar Virginia'nın bir parçası olarak kaldı, bu tarihten sonraysa yönetimi Krallığa devredildi.
Jamestown, Virginia sömürgesinin ilk başkentiydi. 1698'de hükûmet binasının dördüncü kez yanmasına kadar da öyle kaldı. Bu yangından saonra sömürgenin merkezi Williamsburg'a taşındı. Restorasyon Döneminde Kral II. Charles Virginia'ya İngiliz İç Savaşı'nda tahta sadık kaldığı için "dominyon" unvanı verdi. Bu olay nedeniyle günümüzde eyaletin lakabı hâlâ "old dominion" (eski dominyon)'dur.
Virginia daha çok yerleşimci çekmek için "kelle hakkı" sistemini kullandı. Buna göre yerleşen her ailenin kişi başına 20 hektar toprak hakkı oluyordu.
Bağımsızlık
[değiştir | kaynağı değiştir]
Virginia, Philadelphia'daki Kıtasal Kongre'ye (Continental Congress) 1774'ten itibaren delege göndermeye başladı. Virginia Konvansiyonu, 12 Haziran 1776'da Virginia Haklar Bildirgesi'ni kabul etti. Bu belge, daha sonra ABD Bağımsızlık Bildirgesi'nı ve ABD Anayasası'nı etkiledi. 29 Haziran 1776'da Konvansiyon, Virginia'nın Britanya İmparatorluğu'ndan bağımsızlığını ilan etti.
Patrick Henry yeni bağımsızlığına kavuşan eyaletin ilk valisi oldu, 1776'dan 1779'a ve sonra da 1784'ten 1786'ya kadar bu görevi yürüttü. 1780'da o sırada vali olan Thomas Jefferson'un uyarısı üzerine eyaletin başkenti İngilizlerin saldırısına karşı daha korunaklı olan Richmond'a taşındı.
1781'in sonbaharında Kıtasal Ordu ile Fransız kara ve deniz kuvvetlerinin ortak harekâtı sonucu İngiliz kuvvetleri Yorktown Yarımadası'nda sıkıştırıldı. George Washington ve Fransız komutan Comte de Rochambeau komutasındaki birlikler General Cornwallis komutasındaki İngilizleri yenilgiye uğrattı. 19 Ekim 1781'de İngilizlerin teslim olmasıyla savaş sona erdi ve eski sömürgelerin bağımsızlığı tescil edildi. Buna karşın çatışmalar yer yer iki yıl daha devam etti.
1790'da hem Virginia hem de Maryland eyaletleri, Kolumbiya Bölgesi'nin kurulması için toprak verdiler. Ancak ABD Kongresi'nin 9 Temmuz 1846 tarihli bir kararıyla Potomac Nehri'nin güneyinde Virginia'dan alınan topraklar 1847'den itibaren Virginia'ya geri bırakıldı. Bu arazi, şu anda Arlington ilçesidir.
Amerikan iç savaşı
[değiştir | kaynağı değiştir]
Virginia, Abraham Lincoln'ün Amerika Konfedere Devletleri'ne savaş ilanı üzerine ABD'den 17 Nisan 1861'de ayrıldı. Virginia Konfederasyon'a katılıncaya kadar kısa bir süre bağımsız bir devlet oldu. 8 Temmuz'da askerî birliklerini Konfederasyon emrine sundu. 19 Temmuz'da ise Konfedere Devletler Anayasası'nı onayladı. Virginia'nın katılımıyla Konfederasyon'un başkenti Montgomery, Alabama'dan Richmond, Virginia'ya taşındı. 1863'te, Amerikan İç Savaşı sırasında, eyaletin kuzeybatısındaki Birlik yanlısı 48 ilçe Virginia'dan ayrılarak Batı Virginia eyaletini kurdular. İç Savaş sırasında en çok çatışma Virginia topraklarında yaşandı. Bunlar arasında Birinci Manassas Savaşı, İkinci Manassas Savaşı, Yedi Gün Savaşları, Fredricksburg Savaşı ve Chancellorsville Savaşı sayılabilir. Virginia, İç Savaşın ardından 26 Ocak 1870'te ABD'ye yeniden katıldı.
Demografi
[değiştir | kaynağı değiştir]Amerika Birleşik Devletleri Sayım Bürosu tahminlerine göre eyalet nüfusu 2019 yılında 8,535,519 olup, 2010 nüfus sayımına göre %6.7'lik bir artış meydana gelmiştir.[5]
Etnik gruplar
[değiştir | kaynağı değiştir]Eyaletteki baskın etnik grup Hispanik olmayan Beyaz Amerikalılar olmaktadır. Bu grup, 1990'da eyaletin %76'sını oluşturmuşken, 2019 verilerine göre nüfusları %61'e gerilemiştir. Eyalette yaşayan Beyazların kökenleri çoğunlukla Britanya'da yaşayan İngiliz, İrlandalı ve İskoç gibi gruplara dayanır, ancak Shenandoah Vadisi civarında Alman kökenli kişilerde vardır.[6][7][8] 17. yüzyılda Virginia'ya göç eden İngilizlerin yaklaşık %75'i senetli kölelik yoluyla gelmiştir.[9]
Virgiana'daki en büyük azınlık grubu, nüfusun y. %20'sini oluşturan Afroamerikalılardır.[5] Eyalet Atlas Okyanusu'ndaki köle ticaretinde önemli bir rol oynamıştır. Siyahiler içerisinde en büyük Afrikalı köken grubunu İgbo kökenliler oluşturur.[10] Buna karşın çoğu siyahi kökensel açıdan kısmen Beyaz ve Kızılderilidir.[11]
20. ve 21.yüzyılda eyalete Hispanik ve Asyalı göçleri yaşanmıştır. Bu yeni göçmenler büyük ölçüde Güney ve Orta Amerika, Hint altkıtası ile Doğu ve Güneydoğu Asya'da yer alan ülkelerden göç etmektedir.[12] Virginia ahalisinin %9.6'sı kendilerini Hispanik veya Latino, %6.9'u ise Asyalı olarak sınıflandırmaktadır.[5] 2000 ile 2010 arasında eyaletin Hispanik nüfusu %92 artmıştır.[13]
Bu gruplara ek olarak nüfusun %0.5'i Amerika ve Alaska yerlilerinden oluşur, %0.1'i ise Hawaii yerlisi veya Pasifik adalıdır.[5]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Din
[değiştir | kaynağı değiştir]Virginia büyük ölçüde Hristiyan ve Protestandır. Nüfusun %60'ına yakınının inandığı Protestanlık içerisinde Baptistler, tüm nüfusun %26'sını oluşturarak eyaletteki en büyük dini alt grubu oluşturur. Katoliklik %12, Doğu Ortodoksluğu ise toplumun %1'i tarafından inanılır.
Diğer dinler arasında Mormonluk (%2), Budizm, Hinduizm, Yahudilik ve İslam yer alır.[14][15][16] Dinsizler toplumun %20'sini oluşturur.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Tarih bölümü İngilizce Vikipedi Virginia Maddesi, 3 Eylül 2007, 21:14 sürümünden çevrilmiştir. [1] 24 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Bureau, US Census (26 Nisan 2021). "2020 Census Apportionment Results". The United States Census Bureau. 26 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2021.
- ^ "Median Annual Household Income". The Henry J. Kaiser Family Foundation. 2017. 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2019.
- ^ Price, A. David., "Love & Hate in Jamestown: John Smith, Pocahontas, and The Start of a New Nation", Vintage Books, A Division of Random House, Inc., New York, 2003, 11
- ^ Boyer, S. Paul., Clark Jr., E. Clifford., Kett, Joseph., Salisbury, Neal., Sitkoff, Harvard., and Woloch, Nancy. The Enduring Vision: A History of the American People, Houghton Mifflin Co., Boston & New York, 2000, Fourth Edition, 39, 41
- ^ a b c d "U.S. Census Bureau QuickFacts: Virginia". U.S. Census Bureau. 2019. 30 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020.
- ^ "Selected Social Characteristics". American Community Survey 5-Year Estimates. Amerika Birleşik Devletleri Sayım Bürosu. 2018. 14 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020.
- ^ "Scots-Irish Heritage – Virginia Is For Lovers". Virginia.org. 2011. 17 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2011.
- ^ Miller et al. 2003, ss. 6, 147.
- ^ W. J. Rorabaugh, Donald T. Critchlow, Paula C. Baker (2004). America's promise: a concise history of the United States 7 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Rowman & Littlefield. p. 29. 0-7425-1189-8.
- ^ Pinn 2009, s. 175; Chambers 2005, ss. 10–14
- ^ Bryc, Katarzyna; Durand, Eric Y.; Macpherson, J. Michael; Reich, David; Mountain, Joanna L. (8 Ocak 2015). "The Genetic Ancestry of African Americans, Latinos, and European Americans across the United States". American Journal of Human Genetics. 96 (1): 37-53. doi:10.1016/j.ajhg.2014.11.010
. PMC 4289685 $2. PMID 25529636.
- ^ Goren, Laura; Kenneth, Ashley C. (24 Haziran 2019). "Virginia Immigrants in the Economy: Pillars of Prosperous Communities". The Commonwealth Institute. 15 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2020.
- ^ Raby, John (3 Şubat 2011). "Virginians in the census: 8 million total, 1M in Fairfax County". The Virginian-Pilot. Associated Press. 4 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2011.
- ^ Walker, Lance. "USA-Virginia". Mormon Newsroom. The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints. 30 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2017.
- ^ Alfaham, Sarah (11 Eylül 2008). "Muslims' visibility in region growing". Richmond Times-Dispatch. Charlottesville Daily Progress. 24 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2009.
- ^ Olitzky 1996, s. 359.
Önceden Amerika Konfedere Devletleri'ne bağlı eyaletler | ||
|---|---|---|
Alabama · Arkansas · Florida · Georgia · Louisiana · Mississippi · Kuzey Karolina · Güney Karolina · Tennessee · Teksas · Virginia |  | |
