Ustalar, Ardanuç
| Ustalar | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Ustalar Ustalar'ın Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Ardanuç |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[4] İhtiyar heyeti[4] |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 6,4 km² |
| Rakım | 1803 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 30 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08390 |
Ustalar, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Bugün Ustalar adını taşıyan köyün eski adı, Ustameli'dir.[5] Gürcüce bir yer adı olan Ustmeli (უსტამელი), Türkçe kaynaklara Ustamel, Ustamil olarak girmiştir. Nitekim 1574 ve 1595 tarihli Osmanlı tahrir defterleri ile Artvin vilayeti üzerine 1927 yılında yayımlanan Osmanlıca kaynakta Ustamel / Ustamil (اوستامیل) biçiminde geçer.[6][7] "Ustami'den olan" veya "Ustamili" anlamına gelen bu yer adını Rus idaresi de Ustamel (Устамель) biçiminde kaydetmiştir.[8]
Ustameli'nin 1574 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterinde yer alması, Osmanlı döneminden önce bir yerleşme olduğunu göstermektedir. Nitekim tarihsel Klarceti bölgesinde yer alan köyü Osmanlılar, 16. yüzyılın ortasında, birleşik Gürcistan Krallığı'ndan sonra bu bölgeye hakim olan bir başka Gürcü devleti Samtshe-Saatabago'dan ele geçirdi. Ustameli, hemen sonrasında kurulan Ardanuç livasının Ardanuç nahiyesine bağlı köylerden biriydi. Ardanuç livası, 1574'te sekiz köyü, 1595'te 11 köyü boşalmış olan 58 köyden oluşuyordu. Ustameli'de 1574'te 18 hane (yaklaşık 90 kişi) yaşıyordu; 17 hane Hristiyan, 1 hane Müslüman olarak kaydedilmiştir. 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Liva-i Ardanuç adlı Osmanlı tahrir defterine göre ise, hane sayısı, tamamı Hristiyan olmak üzere 12'ye (yaklaşık 60 kişi) düşmüştü. Hristiyan 5 hane ile Müslüman 1 hanenin köyden ayrıldığı görülmektedir.[6]
Osmanlı idaresinin askere alma ve vergi toplama amacıyla sadece erkek nüfusu tespit ettiği 1835 yılında Ustameli'de 83 erkek yaşıyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün nüfusunun 166 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Rus idaresi ise, 1886 yılında köyde sadece 44 kişi tespit etmiştir. Rusların eline geçmesi nedeniyle köyün nüfusunun büyük kısmının Osmanlı ülkesine göç ettiği anlaşılmaktadır. Bu tarihte Ustameli, Artvin sancağının (okrug) Ardanuç kazasına (uçastok) bağlı Karsnia nahiyesinin (сельское общество: kırsal topluluk) beş köyünden biriydi. Hem Ustameli köyünün hem de Karsnia nahiyesinin nüfusunun tamamı Gürcülerden oluşuyordu.[8][9]
Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarında Rus idaresinin sona ermesinden bir süre sonra, Ustameli köyü bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 1921 yılında, Sovyet Rusya Gürcistan'ı işgali sırasında Ankara Hükümeti, Artvin ve Ardahan bölgelerini boşaltması için Gürcistan hükûmetine ültimatom verdi. Gürcistan hükûmetinin bu iki bölgeden çekilmesi üzerine Ustameli köyü fiilen Türkiye'ye katıldı. 16 Mart 1921'de Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti arasında imzalanan Moskova Antlaşması uyarınca Ustameli köyü Türkiye'ye bırakıldı.[10]
Ustameli köyü, 1922 yılında Artvin livasında yapılan nüfus tespiti sırasında, "Ustamel" adıyla bu livanın merkez kazasına bağlı Ardanuç nahiyesinin bir köyüydü. Nüfusu 10 hanede yaşayan 48 kişiden oluşuyordu. Ancak bu tespitte nüfusunun tamamı "Türk" olarak yazılmıştır.[11] Ustameli / Ustamel Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında "Ustalar" olarak değiştirildi.[12] Gürcü Kolu köylerinden biri sayılan Ustalar köyünde 1965 genel nüfus sayımında 149 kişi yaşıyor ve bu nüfus içinde 84 kişi okuma yazma biliyordu.[13]
Ustalar köyünde tespit edilmiş tek tarihsel yapı, derenin sağ kıyısında bir kayanın üzerinde yükselen Ustameli Kulesi'dir. Köyün 1,5 km güneydoğusunda yer alan kule (5,2×5,5 m), yedi metre yüksekliğindedir. Doğu duvarında iki, kuzey duvarında bir penceresi bulunan Ustameli Kulesi, kireç harcı kullanılarak moloz taşlarla inşa edilmiştir. Giriş kapısı ise batı tarafında bulunmaktadır.[5][14]
Ustameli, Ardanuç ilçesinde, Gürcü Kolu olarak adlandırılan bölgede Gürcü dilinin konuşulduğu son köylerden biri olarak bilinir.
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Ustalar köyü, Artvin il merkezine 74 km, Ardanuç ilçe merkezine 32 km uzaklıktadır.[15]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 30[3] |
| 2020 | 34[3] |
| 2019 | 46[3] |
| 2018 | 50[3] |
| 2017 | 26[3] |
| 2016 | 25[3] |
| 2015 | 24[3] |
| 2014 | 27[3] |
| 2013 | 34[3] |
| 2012 | 13[3] |
| 2011 | 15[3] |
| 2010 | 16[3] |
| 2009 | 15[3] |
| 2008 | 15[3] |
| 2007 | 15[3] |
| 2000 | 39[15] |
| 1990 | 57[15] |
| 1985 | 92[15] |
| 1922 | 48[16] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Albayrak, Leman (2014). "Aşağıırmaklar Köyü'nün Coğrafi Etüdü (YL Tezi)". Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. tez.yok.gov.tr. s. 76.
- ^ "Ustalar, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 18 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Ardanuç Ustalar Köy Nüfusu". Nufusune.com. 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2022.
- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ a b 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 98 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ a b Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 35 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5
- ^ "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 115". 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2021.
- ^ a b ""Ardanuç kazası (1886 Yılı)" (Rusça)". 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2021.
- ^ Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 39 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 3 cilt, II. cilt s. 41.
- ^ "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Nisan 2020.
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, İstanbul, 2010 (Birinci basım 1927), s. 141, ISBN 978-9944-197-52-6.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1965, s. 87.
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 301, ISBN 9789941478178.
- ^ a b c d "Ustalar Köyü". YerelNet.org.tr. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2022.
- ^ Gök, Nurşen (2008). "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler" (PDF). Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 41. ankara.edu.tr. s. 89-104. 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2020.