TCG Gelibolu (D-346)

USS Buchanan muhribi Güney Pasifik'te, Ağustos 1942.
Tarihçe
ABD
Adı	Buchanan
Adının geldiği yer/kişi	Franklin Buchanan
İnşa eden	Federal Shipbuilding and Drydock Company
Kızağa konuluşu	11 Şubat 1941
Denize indirilişi	22 Kasım 1941
Görevlendirme	21 Mart 1942
Hizmetten çıkışı	28 Nisan 1948
Akıbet	Türkiye'ye transfer, 28 Nisan 1949
Tarihçe
Türkiye
Adı	TCG Gelibolu (D-346)
Adının geldiği yer/kişi	Gelibolu
Satın alınışı	28 Nisan 1949
Liste dışı	1976
Akıbet	Hurdaya ayrıldı, 1976
Genel karakteristik
Sınıf ve tipi	Gleaves sınıfı muhrip
Deplasman	1.630 ton (1.600 emperyal ton)
Uzunluk	348,3 fit (106,2 m)
Genişlik	36,1 fit (11,0 m)
Su çekimi	11,1 fit (3,4 m)
İtme gücü	50.000 shp (37 MW); 4 kazan, 2 pervane
Hız	37,4 knot (69,3 km/sa)
Menzil	12 knot (22 km/sa) için 6.500 deniz mili (12.000 km)
Kişi kapasitesi	16 subay ve 260 asker
Silah donanımı	4 × 127 mm çift maksatlı silah 6 x 12,7 mm makineli tüfek 6 x 20 mm makineli top 5 x 533 mm torpido tüpü 2 x sualtı bombası kızağı

TCG Gelibolu (D-346) veya ABD Donanması'ndaki adıyla USS Buchanan (DD-484), Gleaves sınıfı bir muhrip. Amerika Birleşik Devletleri Donanması'nın, Amerikan İç Savaşı sırasında Konfederasyon Donanması'nda amiral olan Franklin Buchanan'ın adını taşıyan ikinci gemisiydi.^[1]

Buchanan (DD-484), 22 Kasım 1941'de Federal Shipbuilding and Dry Dock Co., Kearny, New Jersey tarafından Amiral Buchanan'ın torunu Hildreth Meiere sponsorluğunda denize indirildi. 21 Mart 1942'de hizmete girdi.^[1]

Buchanan, 28 Mayıs 1942'de Pasifik'e doğru yola çıktı. Guadalcanal ve Tulagi'deki çıkarmalarda (7-9 Ağustos) etkili bir rol oynadı. 9 Ağustos'ta Savo Adası Muharebesi'ne katıldı ve Astoria, Quincy, Vincennes ve muharebe sırasında batan HMAS Canberra kruvazörlerinden hayatta kalan birçok kişiyi kurtardı..Eylül ayında uçak gemisi Wasp ve diğer birimlere Yeni Kaledonya'nın Nouméa kentine kadar eşlik etti. Kısa bir süre sonra TF 64.2'nin bir parçası olarak Buchanan, Ellice Adaları'ndaki Funafuti Adası'nın işgaline katıldı.^[1]

11-12 Ekim gecesi TG 64.2'nin bir parçası olarak Buchanan, Esperance Burnu Savaşı'na katıldı. 12 Kasım'da muhrip, Guadalcanal Deniz Muharebesi'nin ilk aşamalarında kazara ABD deniz silahlarıyla vurularak hasar gördü. Mürettebatından beşini kaybetti ve görevden çekildi. Onarımdan geçtikten sonra Şubat 1943'e kadar konvoy eskort görevine atandı.^[1]

Buchanan, Avustralya'nın Sidney kentinden ayrıldıktan sonra TF 15 taramasına katıldı. 30 Nisan 1943'te, konvoy halinde tarama yaparken Guadalcanal'ın güney kıyısı açıklarında karaya oturdu ve ağır teçhizatı ile mühimmatı attıktan sonra üç römorkörle resiften kurtarıldı. Onarım için New Hebrides'teki Espritu Santo'ya gitti. Sonrasında, 30 Haziran ile 13 Temmuz tarihleri arasında New Georgia Group operasyonlarına katıldı ve Rendova'nın işgali sırasında ağır saldırı altındayken düşman kıyı bataryalarını etkili bir şekilde bombaladı. Munda bombardımanına (12 Temmuz) ve Kolombangara Muharebesine (13 Temmuz) katıldı. Buchanan, ikinci çatışma sırasında Woodworth muhribiyle çarpıştığında hasar gördü ve onarım için Nouméa'ya çekildi. Sonraki aylarda Buchanan; Nouméa, Espritu Santo ve Guadalcanal'a giden gemilere eşlik etti. 1-11 Kasım tarihleri arasında Treasury-Bougainville operasyonuna katıldı; Rabaul ve Buka-Bonis saldırılarında yer aldı. Sonra, TF 38'in bir parçası olarak 8-13 Ocak 1944 tarihlerinde Shortland Adası ve Bougainville'i bombaladı. 22 Ocak'ta torpidolu tanker Cache'yi kurtarmaya giderken Japon denizaltısı RO-37'yi yakaladı ve batırdı.^[1]

15 Şubat-1 Mart tarihleri arasında muhrip, Bismarck Takımadaları operasyonunun çeşitli aşamalarına katıldı. Green Island çıkarmalarında yer aldı ve Mare Adası'nda tersane kontrolü için Amerika Birleşik Devletleri'ne gitmeden önce Kavieng, Rabaul ve New Ireland'ın bombardımanında aktif rol aldı.^[1]

Karavia Körfezi Muharebesi'ne katıldı.

Bakım ve tekamül eğitiminin tamamlanmasının ardından Buchanan, Pasifik'e döndü ve 6 Eylül-14 Ekim 1944 tarihleri arasında Palaus'un güneyinde nakliye taramasında görev yaptı. Daha sonra 14-16 Aralık tarihleri arasında Luzon'a yönelik saldırılara katıldı. 18 Aralık'ta Filipin Denizi'ndeki tayfun nedeniyle hasar gördü. Onarımların tamamlanmasının ardından Luzon operasyonunu desteklemek için Luzon, Formosa ve Çin kıyılarına 6-16 Ocak 1945 tarihleri arasında saldırılar düzenledi. İkinci Dünya Savaşı'nın geri kalanında Iwo Jima işgaline (15 Şubat - 5 Mart), Okinawa operasyonuna, 3. ve 5. Filo baskınlarına (16 Mart - 30 Haziran) ve Japonya'ya karşı 3. Filo operasyonlarına (10 Temmuz - 15 Ağustos 1945) destek verdi.^[1]

29 Ağustos'ta South Dakota zırhlısına eşlik ederek Tokyo Körfezi'ne girdi. 1 Eylül'de Filo Amiralleri Nimitz ve Halsey'i kendi amiral gemilerinden General MacArthur ile görüşecekleri Yokohama'ya taşıdı ve ardından filoya geri döndürdü. Ertesi gün General MacArthur'u, Japonların teslim olmasını kabul ettiği Missouri zırhlısına taşıyıp ardından Yokohama'ya geri götürdü. 8 Ekim'e kadar Uzak Doğu'da işgal görevinde kaldı ve ardından 20 Ekim'de vardığı San Francisco'ya doğru yola çıktı. Buchanan, görevden çıkarılma öncesi bakım için Charleston, Güney Carolina'ya gitti ve 21 Mayıs 1946'da orada yedek olarak hizmet dışı kaldı.^[1]

Buchanan, 2. Dünya Savaşı hizmetinden dolayı Başkanlık Birimi Takdirnamesi ve 16 savaş yıldızı alarak onu 2. Dünya Savaşı'nın en başarılı ABD gemileri arasına yerleştirdi.

Buchanan, 11 Aralık 1948'de Charleston'da yeniden görevlendirildi ve çekirdek Türk mürettebatla uyum ve tazeleme eğitimleri yapıldı. 29 Mart 1949'da Gölcük'e doğru yola çıktı ve 28 Nisan 1949'da Türk Donanmasına teslim edildi.^[1]

Muhrip, 1976 yılında görevden ayrılana kadar Türk Deniz Kuvvetleri'nde TCG Gelibolu (D-346) olarak görev yaptı.

Wikimedia Commons'ta TCG Gelibolu (D-346) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Destroyer History Foundation'da USS Buchanan sayfası
• navsource.org: USS Buchanan
• hazegray.org: USS Buchanan