[go: up one dir, main page]
İçeriğe atla

Kürk Mantolu Madonna

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Kürk Mantolu Madonna
Kitabın ilk basımı (1943)
YazarSabahattin Ali
Ülke Türkiye
DilTürkçe
KonuAşk
TürRoman
Yayım1943
YayımcıRemzi Kitabevi (ilk)
Medya türüBasılı
Sayfa177
ISBN978-975-363-802-9
OCLC18432541
Tam metinVikikaynak'ta Kürk Mantolu Madonna

Kürk Mantolu Madonna, Sabahattin Ali'nin 1943 yılında yayımladığı bir romanıdır. Kitapta dokunaklı bir aşk hikâyesi anlatılmaktadır.

Kitap hakkında

[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk olarak Hakikat gazetesinde 18 Aralık 1940 – 8 Şubat 1941[not 1] arasında Büyük Hikâye başlığı altında 48 bölüm olarak yayımlanmıştır. Yazarı Sabahattin Ali, romanı ikinci kez askerlik yaptığı Büyükdere'de bir çadırda yazmış ve günü gününe gazeteye yetiştirmeye çalışmıştır. Romanı yazdığı günlerde attan düşüp sağ kol bileği çatlayınca da kolunu tenekede ısıtılan suya koyup yazmaya devam etmiştir.[1][2][3][4] Kitap, Türkiye'de oldukça popüler olduktan sonra tiyatro ve sinemaya uyarlanmıştır.[5]

Yedi Meşaleciler edebî topluluğundan Cevdet Kudret Solok, Sabahattin Ali'nin bu romanı için Lüzumsuz Adam başlığını düşündüğünü, ancak sonrasında içindeki "z" ve "s" seslerinin kakofonisinden hoşlanmayarak bu addan vazgeçtiğini söylemiştir. Pertev Naili Boratav ise Sabahattin Ali'nin bu romanı ilk önce bir öykü olarak yazdığını, başlığını da Yirmi Sekiz şeklinde koyduğunu ve öykünün ilk sayfasını kendisine gösterdiğini dile getirmiştir.[2]

Kürk Mantolu Madonna, kitap olarak ilk kez 1943'te Remzi Kitabevi tarafından yayımlanmıştır.[2] Kitap için ilk eleştiri Nâzım Hikmet'ten gelmiştir.[2][6] Nâzım Hikmet, Mayıs 1943'te Bursa Hapishanesi'nden gönderdiği mektupta kitap ve yazarı Sabahattin Ali hakkında şunları yazmıştır:[2][6][7]

Kürk Mantolu Madonna, ben bu kitabı hem sevdim, hem kızdım. Evvela niçin kızdığımı söyleyeyim. Kitabın birinci kısmı bir harikadır. Bu kısmın kendi yolunda inkişafı, yani bir küçük burjuva ailesinin içyüzünü tahlili öyle bir haşmetle genişlemek istidadında ki, insan buradan ikinci kısma geçerken, elinde olmayarak, yazık olmuş, bu çok orijinal, çok mükemmel başlangıç ve imkân boşuna harcanmış, keşke bu başlangıç harcanmasaydı, diyor. Ben başlangıcı okurken, yani Berlin'e kadar olan pasajı, senin benim anladığım manadaki realizmine hayran oldum. Beni dinlersen o başlangıcı almak ve kahramanın ölümünü kısaca tekrarlamak suretiyle o ailenin efradı ve eşhasının hayatları etrafında bir ikinci cilt, ayrı bir roman yapabilirsin, böylelikle de dinlemeye başladığımız harika musiki birdenbire kesilmiş olmaz. Gelelim ikinci kısmına, o kısım, başlı başına bir büyük hikâye olarak güzeldir ve böyle bir tecrübe gerek senin için gerekse Türk edebiyatı için lazımdı. Sen bu tecrübeyi başarıyla yaptın.

Konusu ve özeti

[değiştir | kaynağı değiştir]

Romanın baş karakterleri, Yahudi asıllı Alman bir kadın olan Maria Puder[8] ve Havranlı Raif Efendi'dir. Raif Efendi içine kapanık, melankolik, sessiz ve dış dünyaya pek uyum sağlayamamış bir karakterdir.[9][10][11] Hayatı boyunca birçok şeye boyun eğmiş, haksızlığa uğradığında bile buna karşı koyamamıştır. Sevmediği bir kadınla evlenmiş, çocukları olmuştur; bir ailesi vardır. Kendi hayatına kendisi yön verememiş, başkalarının istediği bir insan olarak hayatını sürdürmüştür. Hayatında gerçekten yaşadığını hissettiği sadece bir anısı olmuş ve bunu günlüğüne aktarmıştır.

Raif Efendi, yirmili yaşlarında babasının isteği üzerine gittiği Berlin'de, sanata olan ilgisi sayesinde bir sanat galerisine gider. Galerideki tablolar arasında gezindiği sırada bir sanatçının otoportresini görür ve tablodaki kadını hiç tanımamasına rağmen platonik olarak ona âşık olur. Tablo, onda daha önce hiç hissetmediği duygular uyandırır. Raif tablodaki portrenin, Rönesans ressamı Andrea del Sarto tarafından yapılmış "Madonna delle Arpie" isimli tablodaki Meryem Ana (Madonna) portresine benzetir. Tabloya o kadar hayran olur ki, fırsat buldukça tabloyu görmeye gelir; fakat başka gözlerin onu takip ettiğini fark etmez. Artık ritüel hâlini alan bu tabloyu seyretme seanslarından birinde bir kadın onun yanına gelir. Bu kadın, tablonun sahibi olan sanatçı Maria Puder'dir. Maria, Raif'in tabloya olan hayranlığının farkındadır. Raif ise başta onun kendisiyle alay eden biri olduğunu düşünür. Tablonun sahibi ile konuştuğunu öğrenince ise, dünyası bir daha geri dönüşü olmayacak şekilde değişir.[12]

Maria'nın karakteri Raif'e göre daha dominanttır. Kendisinin bir erkek gibi özgür yetiştiğini, canı ne isterse onu yaptığını anlatır. Hatta Raif'i de çok naif bulduğunu dile getirir. İkisi bu özellikleri sayesinde birbirlerini tamamlarlar ve aralarında uzun süren bir arkadaşlık başlar. Raif, Maria'yı çok sevmektedir; fakat Maria'nın kendisine olan hislerinden pek emin olamaz. Yine de onun her istediğini yapmaya çalışır. İkisi beraber rüya gibi güzel günler geçirirler.

Bir gün Raif, babasının öldüğü haberini alır. Türkiye'ye, Havran'a dönme kararı alır. Maria ile burada mektuplaşmaya devam edecektir. Fakat aralarındaki birkaç mektuplaşmadan sonra Maria'nın mektupları kesilir. Raif bunu hayra yormaz ve Maria'nın kendisinden sıkıldığını, vazgeçtiğini düşünür. Raif'in asla bitmeyecek olan kasvetli günleri işte burada başlar. Sevmediği bir kadınla evlenir.

Raif, mektupların kesilmesinden yaklaşık on yıl sonra, Maria'nın bir akrabasını Ankara'da görür. Ondan, Maria'nın kendilerine bir Türkten hamile olduğunu söylediğini ama ismini vermediğini öğrenir. Ayrıca Maria'nın doğum sırasında fenalaştığını, komaya girdiğini ve bir hafta sonra koma hâlinde iken öldüğünü büyük bir üzüntüyle öğrenir. Üstelik Maria'nın mektuplarında sadece "iyi haber" olarak nitelendirdiği gerçeği de o anda öğrenir: On yıl önce Maria, Raif'ten olma kız çocuklarını dünyaya getirdikten bir hafta sonra koma hâlinde ölmüştür.

Raif Efendi, ölümünün yaklaştığını anladığında bu güzel günleri kaydettiği defterinin yakılmasını genç bir iş arkadaşından rica eder. Genç iş arkadaşı da Raif Efendi ile ilgili bu gizemi çözmek ve onu daha yakından tanıyabilmek için defterini okur.

Karakterler ve özellikleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Raif Efendi: Romanın asıl kahramanıdır. Babası Havranlı bir sabuncudur. Babası onu Berlin'e sabun işinde uzmanlaşması için gönderir.[13] Raif orada Maria Puder ile tanışır.[14] Raif romanın genelinde kendi hâlinde, sessiz, sakin, ahlaklı ve sıkıntılı olduğu zamanlarda başkalarına belli etmeyen birisidir. Ancak bu sessizliğinin ardında Maria Puder'e duyduğu büyük bir sevda gizlidir.

Maria Puder: Maria Puder, Berlin'deki Atlantik adında bir barda şarkı söylemektedir. Orada çalıştığı yıllar boyunca erkekler hakkında edindiği bilgi ve tecrübelere dayanarak hepsinin "güvenilmez" olduğunda karar kılmıştır. Kendini ne kadar zorlarsa zorlasın, kimseyi sevemeyen birisidir. Kimseyle çok yakınlaşmaktan hoşlanmaz. Raif'in ona âşık olduğuna inanması ve hislerine karşılık vermesi oldukça uzun sürmüştür. Hem Raif Efendi hem de Maria Puder, yıllardır aradıkları kişiyi bulduklarını düşünmüşler ve aşka inanmaya başlamışlardır.

Anlatıcı (Rasim): Raif Efendi'nin iş arkadaşıdır. Raif'in gizemini çözmemize fayda sağlayan karakterdir.[15]

Maria Puder'in kimliği

[değiştir | kaynağı değiştir]
Kitabın yazarı Sabahattin Ali
(1907–1948)

Kitabın "Kürk Mantolu Madonna" olarak tanımladığı başkarakteri Maria Puder'in kim olduğu hakkında pek çok şey söylenmiştir. Sabahattin Ali'nin yakın arkadaşlarından Muvaffak Şeref, Taksim Camlı Köşk Gazinosu'ndaki kadın orkestrasında çalan kadınlardan biri olduğunu söylerken; Sevgi Sanlı, Madonna'nın Sabahattin Ali'nin henüz çok gençken âşık olduğu bir genç kız olduğunu dile getirmektedir.[2]

Sabahattin Ali'nin kızı Filiz Ali, BBC'ye verdiği bir söyleşide, Maria'nın gerçek bir kişi olduğunu öğrendiklerini söylemiştir. Filiz Ali, babası Sabahattin Ali'nin 1920'lerde genç bir adamken bir yıl yaşadığı Berlin'de Maria ile tanıştığını aktarmıştır.[16][17] Filiz Ali, babasının Maria ile ilgili mektuplarından İngilizceye çevirdiği alıntıda, Sabahattin Ali ve Maria'nın çıktığı uzun yürüyüşlerden, bazen el ele tutuştuklarından bahsedilmektedir.[16]

Kitabın ana fikri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Sabahattin Ali, bu kitabını şu sözlerle açıklamıştır:

Dünyanın en basit, en zavallı, hatta en ahmak adamı bile, insanı hayretten hayrete düşürecek ne müthiş ve karışık bir ruha mâliktir!.. Niçin bunu anlamaktan bu kadar kaçıyor ve insan dedikleri mahlûku, anlaşılması ve hakkında hüküm verilmesi en kolay şeylerden biri zannediyoruz?[18]

Çeviriler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Roman, Amerikalı yazar Maureen Freely ve Alexander Dawe tarafından "Madonna in a Fur Coat" başlığı altında İngilizceye çevrildi ve 2016 yılında Penguin Classics serisinde yayımlandı;[19] çeviri, 2021 yılında David Selim Sayers'in önsözüyle yeniden yayımlandı.[20]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Notlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Çıkmadığı günler: 8–10, 14–15 Ocak 1941

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Aydoğan, Bedri (2014). "Sabahattin Ali'nin Yaşamı ve Yapıtlarına Genel Bakış" (PDF). Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Merkezi. 4 Haziran 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2016. 
  2. ^ a b c d e f Sönmez, Sevengül (12 Mart 2013). "Kürk Mantolu'yu neden çok sevdik?". Radikal Kitap. 4 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2023 – web.archive.org vasıtasıyla. 
  3. ^ "Kürk Mantolu Madonna hakkında 10 şey". Sabah. 18 Ekim 2016. 27 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2023. 
  4. ^ "Sabahattin Ali'ye dair az bilinen 15 ilginç bilgi". Fikriyat Gazetesi. 22 Haziran 2019. 27 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2023. 
  5. ^ "Kürk Mantolu Madonna tiyatro sahnesinde". Sözcü. 26 Haziran 2017. 27 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2023. 
  6. ^ a b "Nâzım Hikmet'in Kürk Mantolu Madonna eleştirisi". Koltukname. 4 Nisan 2013. 27 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2023. 
  7. ^ "Nazım Hikmet'in Kürk Mantolu Madonna'ya yaptığı eleştiri". cafrande.org. 12 Kasım 2016. 27 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2023. 
  8. ^ Demir, Erdi (30 Haziran 2021). "Sabahattin Ali'nin Kürk Mantolu Madonna'sı ve Toplumsal Cinsiyet Normları Gölgesinde Bağımsız Bir Kadın: Maria Puder". dergipark.org.tr. s. 218, 221. 16 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2023. 
  9. ^ "Kürk Mantolu Madonna Özet, Karakterler ve Konusu". wec2016istanbul.org. 17 Mayıs 2023. 27 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2023. 
  10. ^ Khazin, Muhammed Abdalla (19 Ocak 2023). "Sabahattin Ali'nin "Kürk Mantolu Madonna" Romanında Maria Puder'in Karakter Analizi". İlim ve Medeniyet. 27 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2023. 
  11. ^ Er, Ebrar (30 Ocak 2018). "Kalabalıklar İçinde Yalnız Bir Karakter: Raif Efendi" (İngilizce). wannart.com. 31 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2023. 
  12. ^ Jenny, Urs (12 Ekim 2008). "Im Bann der jungen Malerin" (Almanca). Der Spiegel. ISSN 2195-1349. 27 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2023. 
  13. ^ "So schüchtern in der wilden Stadt" (Almanca). fr.de. 17 Ekim 2008. 27 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2023. 
  14. ^ Özteker, Kardelen (20 Aralık 2022). "Raif Efendi'nin Kürk Mantolu Madonnası: Maria Puder Olmak". Psikopark. 27 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2023. 
  15. ^ "Kürk Mantolu Madonna Özeti, Konusu ve Karakterleri". Kitap Diyarı. 7 Ocak 2021. 27 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2023. 
  16. ^ a b "'Maria Puder, gerçek bir kişi'". Milliyet. 9 Mayıs 2016. 28 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2023. 
  17. ^ Kılınç, Selman (31 Ağustos 2020). "Kürk Mantolu Madonna Aslında Gerçek Bir Hikaye Mi?". Reytigo. 28 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2023. 
  18. ^ "Sabahattin Ali kimdir? Sabahattin Ali'nin hayatı ve Kürk Mantolu Madonna hakkında bilinmesi gerekenler". NTV. 12 Ekim 2020. 15 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2023. 
  19. ^ "Kürk Mantolu Madonna İngilizcede yayımlandı". Hürriyet. 6 Mayıs 2016. 28 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2023. 
  20. ^ Ali, Sabahattin (4 Mart 2021). Madonna in a Fur Coat (İngilizce). 4 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2023. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kürk_Mantolu_Madonna&oldid=34180101" sayfasından alınmıştır