Kutsal Litürji
| Makale serilerinden |
| Doğu Ortodoks Kilisesi |
|---|
 |
| Genel Bakış |
Kutsal Litürji (Yunanca: Θεία Λειτουργία Theia Leitourgia; Bulgarca: Божествена литургия Bojestvena liturgiya; Gürcüce: საღმრთო ლიტურგია saghmrto lit'urgia; Rumence: Sfânta Liturghie; Rusça: Божественная литургия Bojestvennaya liturgiya; Sırpça: Света Литургија ya da Sveta Liturgija; Ermenice: Սուրբ Պատարագ Surb Patarag;[1]) İsa'nın Büyük Kilisesi'nin riti olan Bizans Riti'nde Efkaristiya ayini. Hristiyan litürjisinin Antakya Riti'nden doğan Kutsal Litürji Doğu Ortodoks ve Doğu Katolik Kiliseleri'nde uygulanır. Ermeni Hristiyanlığında Ermeni Apostolikler[2][3] ve Ermeni Katolikler de aynı kavramı kullanır. Kimi Oryantal Ortodokslar bunun yerine "kutsal sunu" (Süryanice: qurbana qadişa) terimi kullanılır.
Doğu Katolik ve Ortodoks geleneklerinin geleneklerinde Kutsal Litürji zamanın ve dünyanın ötesinde görülür. İnananların Tanrı'nın Krallığı'na ölmüş aziz ve azizelere ve gökyüzündeki meleklere ibadet ederek birleşeceğine inanılır. Litürjideki her şey sembolik olsa da aynı zamanda semboliğin dışında görünmeyen gerçeği açığa çıkardığı düşünülür. Doğu geleneği ve inancına göre Litürji'nin kökeni Yahudi ibadetlerine ve Yahudi ibadetlerinin Erken Hristiyanlar tarafından adaptasyonudur. Bu Litürjinin ilk bölümü olan Vaazı ve el yazmalarının okumasını içeren "Kelimenin Litürjisi"nden görülmektedir. Litürjinin diğer yarısının Son Akşam Yemeği ve Erken Hristiyanların tarafından yapılan Efkaristiya kutlamalarından esinlenerek yazıldığına inanılır. Erken Hristiyanların Litürjiye katkısı ayrıca geleneksel olarak İsa'nın Bedeni ve Kanına gerçek anlamda bir temsili olduğu düşüncesiyle Efkaristiya'nın ayinin merkezi olduğu düşüncesi ve kendilerinin katılımıyla hep birlikte İsa'nın Bedeni yani Kilise'ye dönüşüldüğü inancıdır. Her bir Litürji birbirinden farklı olsa da çoğu temelde birbibinin gelenekler, amaç, kültür ve teolojiye bağlı adaptasyonlarıdır.[4][5]
Bizans Riti
[değiştir | kaynağı değiştir]- İoannis Hrisostomos Kutsal Litürjisi (5. yüzyıl), Beşaret'in akşam duası litürjisi olarak yılın çoğu günü kullanılır.
- Aziz Büyük Basileios Kutsal Litürjisi (4. yüzyıl), Büyük Perhiz'in 5 Pazarı ve Aziz Basileios'un perhiz gününde (1 Ocak) kullanılır. Doğuş ve Teofani ile Kutsal Perşembe ve Kutsal Cumartesi zamanı akşam duası litürjisi olarak kullanılırç
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Batı Ermenicesi'nde Surp Badarak olarak telaffuz edilir.
- ^ "Sacraments of the Armenian Church" (İngilizce). Ermeni Kilisesi Batı Episkoposluğu. 30 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2016.
- ^ "Ermeni Genel Patriği Surp Badarak ayinini yönetti". Hürriyet. 25 Haziran 2006. 6 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2016.
- ^ "OCA Q&A on the Divine Liturgy". 6 Haziran 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2009.
- ^ "Greek Orthodox Archdiocese in North America: Worship". 20 Haziran 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2009.