[go: up one dir, main page]
İçeriğe atla

Cumhur İttifakı

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Cumhur İttifakı
LiderlerRecep Tayyip Erdoğan (AK Parti)
Devlet Bahçeli (MHP)
Mustafa Destici (Büyük Birlik)
Cumhurbaşkanı adayıRecep Tayyip Erdoğan (2018, 2023)
Slogan(lar)Cumhur İttifakı Millet Aklı
Beka için millî karar, cumhur için istikrar
Türkiye Yüzyılı
Kuruluş tarihi20 Şubat 2018
İdeoloji
Erdoğanizm
Muhafazakârlık
Sosyal muhafazakârlık
Sağ popülizm
Avrupa şüpheciliği
Bölüngü:
Siyasi pozisyonSağdan aşırı sağa
TBMM
316 / 600
Büyükşehir Belediye Başkanlıkları
12 / 30
Belediye Başkanlıkları
972 / 1.351
İl Genel Meclisleri
957 / 1.251
Türkiye Cumhuriyeti

Cumhur İttifakı,[1] 20 Şubat 2018 tarihinde Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti) ile Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) arasında kurulan seçim ittifakıdır.[2] Daha sonrasında Büyük Birlik Partisi[3] (Büyük Birlik) ve Yeniden Refah Partisi[4] (Yeniden Refah) de ittifaka katılmıştır. AK Parti listelerinden seçime gireceğini açıklayan Hür Dava Partisi (HÜDA PAR) ise Cumhur İttifakı'na dâhil olmadan dışarıdan destek vereceğini açıkladı.[5] Büyük Birlik Partisi Genel Başkanı Mustafa Destici, HÜDA PAR'ın Cumhur İttifakı'nda yer almadığını söyledi.[6] Demokratik Sol Parti Genel Başkanı Önder Aksakal, DSP'nin Cumhurbaşkanı Erdoğan'ı destekleyeceğini ve AK Parti listelerinden seçime gireceklerini ifade etti.[7]

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]

Arka plan

[değiştir | kaynağı değiştir]

2013-2015 PKK-Türkiye barış sürecinin başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti) ve Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) PKK'ya karşı ideolojik olarak birbirlerine yaklaştılar. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, TBMM'deki MHP oylarının desteğiyle Nisan 2017'de Türkiye'yi cumhurbaşkanlığı sistemine geçiren ve cumhurbaşkanının yürütme yetkisini genişleten anayasa referandumunu geçirmeyi başardı. MHP'li muhalifler, Ekim 2017'de İYİ Parti adında yeni bir parti kurdular.

Oluşum

[değiştir | kaynağı değiştir]

2018 seçimleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

İttifak, 2018 genel seçimlerine birlikte katılmak için kuruldu ve mevcut Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın yeniden seçilmesini destekleyen siyasi partileri bir araya getirdi. Büyük Birlik Partisi (Büyük Birlik) de ittifaka katıldı.

Rakip olarak 3 Mayıs 2018 tarihinde Cumhuriyet Halk Partisi, İYİ Parti, Saadet Partisi ve Demokrat Parti tarafından Millet İttifakı kuruldu.[8]

2023 seçimleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

23 Kasım 2018'de kurulan Yeniden Refah Partisi 31 Mart 2019 yerel seçimlerinde Cumhur İttifakı'na destek vereceğini açıklamıştı.[9][10] Buna rağmen Yeniden Refah Partisi, Cumhur İttifakı'na katılmaktan kendi kararıyla vazgeçtiğini 20 Mart 2023 tarihinde açıklamıştı.[11] Ancak 24 Mart 2023 tarihinde Yeniden Refah Partisi Cumhur İttifakı'na katıldığını ve cumhurbaşkanlığı seçimi için Recep Tayyip Erdoğan'ı destekleme kararı aldığını açıkladı.[12]

11 Mart 2023 tarihinde Hür Dava Partisi (HÜDA PAR) cumhurbaşkanlığı seçimi için Recep Tayyip Erdoğan'ı destekleme kararı,[13] 24 Mart 2023 tarihinde ise genel seçimlere AK Parti listelerinden katılma kararı aldı.[14] Müzakere sürecinde, HÜDA PAR'ın AK Parti'den 8 ile 20 milletvekilliği istediği iddiaları çeşitli basın kuruluşları tarafından ortaya atıldı.[15][16] 7 Nisan 2023 tarihinde Demokratik Sol Parti cumhurbaşkanlığı seçimi için Recep Tayyip Erdoğan'ı destekleme ve AK Parti listelerinden seçime girme kararı aldı.[7] 12 Nisan 2023 tarihinde Büyük Türkiye Partisi Recep Tayyip Erdoğan'ı ve Cumhur İttifakı'nı desteklemek adına seçimden çekildi.[17] 19 Nisan 2023 tarihinde Doğru Yol Partisi Recep Tayyip Erdoğan'ı ve Cumhur İttifakı'nı destekleme kararı aldı.[18] 5 Mayıs 2023 tarihinde Yeni Dünya Partisi Recep Tayyip Erdoğan'ı ve Cumhur İttifak'ını destekleme kararı aldı.[19] 17 Mayıs 2023 tarihinde Vatan Partisi cumhurbaşkanlığı seçiminin 2. turunda Recep Tayyip Erdoğan'ı ve Cumhur İttifakı'nı destekleme kararı aldı.[20] 22 Mayıs 2023 tarihinde Sinan Oğan ikinci turda Cumhurbaşkanı Erdoğan'ı destekleyeceğini açıkladı.[21] 23 Mayıs 2023 tarihinde Türkiye İttifakı Partisi cumhurbaşkanlığı seçiminin 2. turunda Recep Tayyip Erdoğan'ı ve Cumhur İttifakını destekleme kararı aldı.[22] 25 Mayıs 2023 tarihinde Ülkem Partisi cumhurbaşkanlığı seçiminin 2. turunda Recep Tayyip Erdoğan'ı destekleme kararı aldı.[23]

3 Şubat 2024'te Yeniden Refah Partisi lideri Fatih Erbakan yaptığı açıklamada İstanbul, Ankara ve İzmir'de kendi adaylarıyla girme kararı aldı ve 2024 yerel seçimlerinde ittifak yapmama kararı aldı.[24]

Üyeler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Parti Fotoğraf Lider Siyasi pozisyon İdeoloji TBMM
AK PARTİ Adalet ve Kalkınma Partisi Recep Tayyip Erdoğan Sağ[25] ve aşırı sağ[26] Muhafazakârlık[27]
Sağ popülizm[28][29]
İlliberalizm[30]
266 / 600
MHP Milliyetçi Hareket Partisi Devlet Bahçeli Sağ[31][32][33][34] ve aşırı sağ[35][36][37] Türk-İslam sentezi
Türk milliyetçiliği
Ülkücülük
50 / 600
BÜYÜK BİRLİK Büyük Birlik Partisi Mustafa Destici Aşırı sağ[38] Türk-İslam sentezi
Sünni İslamcılık
İslami milliyetçilik
0 / 600

Dışarıdan destek veren partiler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Parti Lider Siyasi pozisyon İdeoloji TBMM
HÜDA PAR Hür Dava Partisi Zekeriya Yapıcıoğlu Aşırı sağ[39][40] Radikal İslamcılık[41]
Sosyal muhafazakârlık
Federalizm[42]
4 / 600
DSP Demokratik Sol Parti Önder Aksakal Merkez sol Atatürkçülük[43][44]
Ulusalcılık[45]
Ecevitçilik
1 / 600

Eski üyeler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Parti Fotoğraf Lider Siyasi pozisyon İdeoloji
YENİDEN REFAH Yeniden Refah Partisi Fatih Erbakan Sağ[38] ve aşırı sağ[46] Millî Görüş
İslamcılık
Sosyal muhafazakârlık[47][48]

Seçim sonuçları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Genel seçimler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Türkiye Büyük Millet Meclisi
Seçim Parti Lider Oy Sandalye Meclis
Kısaltma Adı Fotoğraf Adı # % Sıralama
2018[49] AK PARTİ Adalet ve Kalkınma Partisi Recep Tayyip Erdoğan 21.338.693 42,56 1.
295 / 600
[not 1] 		Çoğunluk
MHP Milliyetçi Hareket Partisi Devlet Bahçeli 5.565.331 11,10 4.
49 / 600
Toplam 26.900.095 53,66 1.
344 / 600
2023 AK PARTİ Adalet ve Kalkınma Partisi Recep Tayyip Erdoğan 19.392.462 35,62 1.
268 / 600
[not 2] 		Çoğunluk
MHP Milliyetçi Hareket Partisi Devlet Bahçeli 5.484.820 10,07 3.
50 / 600
YENİDEN REFAH Yeniden Refah Partisi Fatih Erbakan 1.527.048 2,80 6.
5 / 600
BÜYÜK BİRLİK Büyük Birlik Partisi Mustafa Destici 530.770 0,97 9.
0 / 600
Toplam 26.935.090 49,46 1.
323 / 600

Yerel seçimler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Seçim Lider Oy % Belediye Sayısı Belediye Meclis Üyesi Sayısı
2019[50] Recep Tayyip Erdoğan
Devlet Bahçeli
Mustafa Destici 		24.391.278 51,64 985 13.216 (%63,70)

2019 İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı ara yerel seçimi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Seçim Parti Aday Sıra Oy  %
Kısaltma Adı
23 Haziran 2019 AK PARTİ Adalet ve Kalkınma Partisi Binali Yıldırım 2. 3.936.068
%45.0

Notlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Büyük Birlik Partisinden Mustafa Destici AK Parti listelerinden meclise girdi. Seçimden sonra partisine geri döndü.
  2. ^ Hür Dava Partisi'nden 4 vekil ve Demokratik Sol Parti'den 1 vekil AK Parti listelerinden seçildi. Seçimden sonra vekiller partilerine geri döndüler.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "AKP, MHP to press button for 'People's Alliance'". Hürriyet Daily News. 4 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2018. 
  2. ^ "Cumhurbaşkanı Erdoğan AK Parti-MHP ittifakının ismini açıkladı: Cumhur İttifakı". Sözcü. 21 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2018. 
  3. ^ "BBP, 'cumhur ittifakı'nın hem içinde hem dışında - Diken". www.diken.com.tr. 13 Temmuz 2022. 8 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2023. 
  4. ^ "Yeniden Refah Partisi Cumhur İttifakı'nda". TRT Haber. 24 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2023. 
  5. ^ "HÜDAPAR: Seçime AK Parti listelerinden gireceğiz". birgun.net. 24 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2023.  Haberden alıntı: "İttifaka dahil olmayan HÜDAPAR, Cumhur İttifakı'na 'dışarıdan' destek verecek."
  6. ^ "Mustafa Destici'den HÜDA-PAR eleştirilerine yanıt: Cumhur İttifakı'nda değil". gazeteduvar.com.tr. 9 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2023. 
  7. ^ a b Duvar, Gazete (4 Temmuz 2023). "DSP'den Erdoğan'a destek". 7 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2023. 
  8. ^ "Opposition parties agree to unite against People's Alliance in upcoming Turkish elections". 12 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2018. 
  9. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2020. 
  10. ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2020. 
  11. ^ "Yeniden Refah Partisi'nden Cumhur İttifakı'na katılmama kararı". haberturk.com. 20 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2023. 
  12. ^ "SON DAKİKA: Yeniden Refah Partisi Cumhur İttifakı'na katıldı! Heyetler YSK'da..." Sabah. 24 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2023. 
  13. ^ "HÜDA PAR'dan Cumhur İttifakı'na katılma kararı". Memurlar.Net. Erişim tarihi: 11 Mart 2023. 
  14. ^ "HÜDA PAR seçim kararını açıkladı". Sözcü. 24 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2023. 
  15. ^ Haber [@Haber] (12 Mart 2023). "Düzeltme: *20 Milletvekili Adayı üzerine anlaştı" (X gönderisi). Erişim tarihi: 25 Mart 2023 – X vasıtasıyla. 
  16. ^ Türkiye, Sputnik. "'HÜDA PAR, AK Parti'den 8 vekillik istedi'". Sputnik Türkiye. 24 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2023. 
  17. ^ "Büyük Türkiye Partisi seçimlerden çekiliyor: Ülkemizi rahatsız eden görüntüler var - TGRT Haber". TGRT. 12 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2023. 
  18. ^ "DYP'den Cumhurbaşkanı Erdoğan'a destek kararı". Yeni Akit. 19 Nisan 2023. 19 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2023. 
  19. ^ "Yeni Dünya Partisi Baş Lideri Emanullah Gündüz Erdoğan'a destek çağrısı yaptı". Haber 7. 5 Mayıs 2023. 5 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2023. 
  20. ^ "Perinçek'ten 'U' dönüşü! 2'nci tur için Erdoğan'a oy istedi". Cumhuriyet. 17 Mayıs 2023. 17 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2023. 
  21. ^ "Sinan Oğan ikinci turda Cumhurbaşkanı Erdoğan'ı destekleyeceğini açıkladı". BBC News Türkçe. 21 Mayıs 2023. 24 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2023. 
  22. ^ "Türkiye İttifakı Partisi olarak yol arkadaşlarımızla birlikte 28 Mayıs Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Cumhur İttifakı adayı Sn. Recep Tayyip Erdoğan'ı destekleme kararı aldığımızı kamuoyuna beyan ederiz. İlkelerimiz doğrultusunda aldığımız bu kararın hayırlara vesile olmasını temenni ederim". Twitter. 24 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2023. 
  23. ^ "Ülkem Partisi Genel Başkanı Neşet Doğan'dan Başkan Erdoğan'a destek: Türkiye'nin önüne çıkacak her engeli aşacak lider!". a Haber. 25 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2023. 
  24. ^ "Yeniden Refah Partisi ittifak kararını açıkladı". Ensonhaber. 3 Şubat 2024. 3 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2024. 
  25. ^ Soner Çağatay. "Turkey's divisions are so deep they threaten its future". Guardian. 3 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2017. 
  26. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2021. 
  27. ^ Göçek, Fatma Müge (2011). "The Transformation of Turkey: Redefining State and Society from the Ottoman Empire to the Modern Era". I.B. Tauris. s. 56. Tocci, Nathalie (2012). "Turkey and the European Union". The Routledge Handbook of Modern Turkey. Routledge. s. 241. 
  28. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2020. 
  29. ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2020. 
  30. ^ Borger, Julian (26 Ekim 2020). "Republicans closely resemble autocratic parties in Hungary and Turkey – study". The Guardian. 27 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2021. 
  31. ^ Gerges, Fawaz (2016). Contentious Politics in the Middle East. Springer. s. 299. 
  32. ^ Yilmaz, Gözde (2017). Minority Rights in Turkey. Taylor & Francis. s. 65. 
  33. ^ "Turkish right-wing dissidents' bid to oust party leader foiled". Yahoo! News. 15 Mayıs 2016. 1 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2019. 
  34. ^ "En Turquie, le parti d'Erdogan bénéficie du succès inattendu des nationalistes du MHP". Le Monde.fr (Fransızca). 26 Haziran 2018. 11 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2019. 
  35. ^ "Turkish far right on the rise". The Independent. 20 Nisan 1999. 14 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2014.  (İngilizce)
  36. ^ Avcı, Gamze (Eylül 2011). "The Nationalist Movement Party's Euroscepticism: Party Ideology Meets Strategy" (PDF). South European Society and Politics. 16 (3). Routledge. ss. 435-447. doi:10.1080/13608746.2011.598359. ISSN 1743-9612. 21 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2015.  (İngilizce)
  37. ^ Çınar, Alev; Burak Arıkan (2002). "The Nationalist Action Party: Representing the State, the Nation or the Nationalists?". Barry Rubin & Metin Heper (Ed.). Political Parties in Turkey. Londra: Routledge. s. 25. ISBN 0714652741. 2 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2021.  (İngilizce)
  38. ^ a b "Ruling AKP looks to extend alliance with two parties". duvarenglish.com. 18 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023.  Haberden alıntı:"The YRP is a right-wing Islamist party coming from the same political tradition with the AKP." "...and far-right conservative Great Unity Party (BBP)"
  39. ^ "Turkey elections: Understanding the political parties". trtworld.com. 10 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023.  "HUDA-PAR is a far-right, conservative party with a primarily Kurdish voter base."
  40. ^ "What Turkey's Elections Mean for Kurdish Women". kurdishpeace.org. 18 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023.  "Nowhere is this more clear than in the AKP’s alliance with the far-right Islamist Free Cause Party (HUDA-PAR)."
  41. ^ "HÜDA PAR: Yerelde özerklik, kanunda şeriat". Aposto. 2 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2023. 
  42. ^ "HÜDA PAR lideri Yapıcıoğlu: Kürt kimliği anayasada tanınmalı". www.rudaw.net. 11 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2023. 
  43. ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2022. 
  44. ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2022. 
  45. ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2022. 
  46. ^ "Turkish far-right 'unprecedentedly' consolidates voters". duvarenglish.com. 17 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2023. 
  47. ^ "Fatih Erbakan'dan 'İstanbul Sözleşmesi' kararına destek". cumhuriyet.com. 20 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2022. 
  48. ^ "Fatih Erbakan, LGBTİ+'ları hedef aldı: "Sapkınlığına geçit vermeyeceğiz"". cumhuriyet.com. 27 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2022. 
  49. ^ "2018 Genel Seçim Sonuçları". 24 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  50. ^ "2019 Yerel Seçim sonuçları". 31 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Cumhur_İttifakı&oldid=33664726" sayfasından alınmıştır