Cezzâr Ahmed Paşa

Cezzar Ahmed Paşa
Cezzar Ahmed Paşa
Lakabı	Cezzar
Doğum	1720-30'lar Bosna
Ölüm	7 Mayıs 1804 Akka
Bağlılığı	Osmanlı Devleti
Hizmet yılları	1750-1804
Rütbesi	Beylerbeyi
Komutası	Sidon Valisi, Şam Valisi
Çatışma/savaşları	Akka Kuşatması (1799)

Cezzar Ahmed Paşa (ö. 7 Mayıs 1804, Akka), Napolyon Bonapart'a karşı Akka Kalesi'ni savunmasıyla ünlü Osmanlı veziri. Sayda bölgesindeki çatışmaları yatıştırarak, çeyrek yüzyılı aşkın süre tam bir egemenlik kurmuştur.

Muhtelif kaynaklarda doğum yılının 1720, 1722 veya 1735 olduğu ileri sürülmektedir. Aslen Bosnalı'dır.^[1] Gençliğinde İstanbul'a giderek Hekimoğlu Ali Paşa'nın hizmetinde bulundu. 1756'da onunla birlikte Mısır'a gitti. Hekimoğlu Ali Paşa Mısır'dan ayrıldıktan sonra Mısır'da kaldı ve 1758'de Kahire seyhulbeledi Bulutkapan Ali Bey'in adamlarından Buhayre kaşifi Abdullah Bey'in hizmetine girdi.^[2]

Cidde yöresinde isyan eden Bedevilere karşı savaşlara katıldı. Abdullah Bey'in isyancı Bedeviler tarafından katlinde, onun yerine Buheyere kaşifliğine getirildi. Abdullah Efendi'yi öldüren isyancı Bedeviler aldığı sert tedbirlerle bastırmaktayken, misilleme olarak 70 kadar Bedeviyi öldürdü. Bu nedenle kendisine Arapçada "deve kasabı" anlamına gelen Cezzar lakabı takıldı.^[2] Fakat diğer bir açıklamaya göre bu adı otoritesini güçlendirmek için kendi kendine koyup, bunu benimsediği bildirilmiştir.^[3]

Bulutkapan Ali Bey bu isyanı bastırmadaki cesaretini beğenip beyler arasına dahil eyledi. 1768'de Cezzar Ahmet, kölemen Memlükler arasındaki entrikalara karıştı. Bu sırada hizmetinde bulunduğu Salih Bey'i öldürmekle görevlendirildi. Bulutkapan Ali Bey'den korkarak Kahire'de barınamayacağını anladı ve Cezayirli kıyafetiyle Anadolu'ya kaçtı. Bir ara gizlice Mısır'dan Buheyre'ye döndü ve Hunadî aşiretinden kız alıp kendini Bulutkapan Ali Bey'in gazabından korumaya çalıştı. Fakat Bulutkapan Ali Bey baskısı karşısında Suriye'ye kaçtı. Orada yerel aşiretlerden Sibaboğullarına sığındı. Daha sonra Beyrut ve Sayda hâkimi Emir Mansur'un ve ardından da Şam muhafızı Osman Paşa'nın hizmetinde bulundu. Akka'ya yerleşti ve o yörede, Zahir Ömer tarafından başlatılan büyük ayaklanmanın bastırılmasında büyük başarı gösterdi.

1772'de Mîr-i Mîran olup sahil muhafızı oldu. Rus Donanması'na karşı ve Zahir Ömer'e karşı Beyrut'u savunmakla görevlendirildi. Bu görevi yapmaktayken Beyrut'ta egemen bir ayan olma çabaları yaptı. Fakat bu çalışmaları başarısız kaldı. Bu başarısızlık nedeni ile 1773'te Beyrut'u terk etmek zorunda kaldı. Akka civarında bulunan Zahir Ömer'e sığındı. Fakat bulduğu ilk fırsatta Şam'a kaçtı.

1775'te Akka Muhafızlığı'na, kısa bir süre sonra da vezirlik verilerek Sayda Beylerbeyliği'ne getirildi. Lübnan, Ürdün ve Filistin'deki karışıklıkları yatıştırdı. Bu başarıları nedeniyle Şam Beylerbeyliği'ne atandı. Napoléon Bonaparte komutasındaki Fransız Ordusu 1798'de Mısır'ı işgale başlayınca, Osmanlı Devleti Cezzar Ahmed Paşa'dan bölgede yığınak yapmasını istedi. Bu arada Bonaparte, El-Ariş, Gazze ve Yafa'yı işgal etmiş, Mart 1799'da Akkâ önüne gelmişti. Ancak, iki aydan fazla süren kuşatma, Osmanlı Donanması ve Nizam-ı Cedid ordusundan destek gören Cezzar Ahmet Paşa'nın güçlü savunması karşısında başarısızlıkla sonuçlandı. Napoléon, 21 Mayıs 1799'da Akka'dan çekilmek zorunda kaldı.

Cezzar Ahmed Paşa'nın karşısında ilk yenilgisini yaşayan Napolyon: "Akka’da durdurulmasaydım, bütün Doğu’yu ele geçirebilirdim!" sözünü söylemiştir. Cezzar Ahmed Paşa ise 1804'te ölümüne kadar Akka Beylerbeyliği görevini yürütmüştür.

• Akka Kuşatması (1799)

• Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.I s.277 [2]
• Yayın Kurulu Ahmet Paşa (Cezzar), (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.1 s.142-143 ISBN 975-08-0072-9