Çatal (satranç)
Satrançta çatal, bir taşın aynı anda 2 veya daha fazla taşa saldırdığı bir taktiktir. Saldıran taraf genellikle çatal atılan taşlardan birini almayı veya mat etmekle tehdidi amaçlar. Savunan taraf 2 veya daha fazla saldırıyı tek bir hamle ile savuşturmakta zorlanır.
Yandaki diyagramda Çatal örnekleri yer almaktadır. Beyaz At Siyah Şah ve Kaleye çatal atmıştır. Siyah piyon ise 2 Beyaz Kaleye çatal atmıştır.
Çatal rakibinize mecburi hamle yaptırdığında çok etkilidir. Çatal pozisyonunda aynı zamanda şah çekilmesi durumunu örnek olarak gösterebiliriz..
Kenardaki piyonlar hariç her taşla çatal atabilirsiniz. Ancak At çatalları en çarpıcı olanıdır. Çatal atan At tehdit ettiği taşlar tarafından alınamaz. At hafif taş (değeri Vezir ve Kaleye göre daha düşük taş ) olarak değerlendirildiği için taş değişiminde kullanılabilir.[1]
Vezir en değerli taş olduğu için saldırdığı taşlardan daha değerlidir. Bu nedenle bir Vezir çatalı ancak saldırdığı taşlar savunmasız olduğunda veya bunlardan biri Şah ve diğeri savunmasız olduğunda maddi kazanç sağlar..
Terminoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Çatal, çift saldırı olarak da bilinir. Çatal tipi, çatal atan taşın adına göre adlandırılır. Örneğin, At çatalı. Saldırıya uğrayan taşa çatal atılmış denir.[2] Şah saldırıya uğrayan taşlardan biriyse, bazen mutlak çatal terimi kullanılır. Rakip Şahı içermeyen bir çatal, aksine, göreceli bir çataldır.[3]
Şaha ve Vezire aynı anda atılan çatala Büyük Çatal denir.[4]
Örnek oyunlar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Pozisyon 33.Ve5-f4 sonrası. Bu örnek 2004 FIDE Dünya Satranç Şampiyonası'nın ilk turunda Mohamed Tissir ve Alexey Dreev arasında oynanan karşılaşmaya aittir. .[5]
- 33... Af2+ 34. Şg1 Ad3
Beyaz terk etti . Son pozisyonda Siyah At, Beyaz Vezire ve Kaleye çatal atmıştır. Vezir kaçtıktan sonra, Siyah takas sonrası kazançlı çıkacaktır.
Pozisyon 40.Ae5 sonrası.
Bu örnek, Guillermo Soppe ve Fernando Braga arasındaki Clarin GP Finalinde oynanan dokuzuncu tur maçına aittir..[6] Sonrasında
- 40. 40... Vh1+
Beyaz terk etti. Tek hamle 41.Şe2 dir. Bu hamle sonrası Siyah Ac3+ ile çatal atmakta ve Vezir kazanmaktadır.
İki At Savunmasında (1.e4 e5 2. Af3 Ac6 3. Fc4 Af6) 4. hamle Ac3 sonrasında, Siyah, Beyaz'ın e4 piyonunu hemen ele geçirebilir..
- 4... Axe4 !
çatal hilesi yüzünden
- 5. Axe4 d5
oynayarak ya Fili ya Atı tekrar kazanmaktadır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Fork in Chess - Chess Terms". Chess.com (İngilizce). 26 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2021.
- ^ "The Fork • lichess.org". lichess.org. 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2021.
- ^ "Chess Game Strategies - Next Chess Move". Chess Game Strategies. 5 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ An example of a king, queen and double rook fork can be found in the 9th game in a September 2020 match between IM Eric Rosen and the Botez sisters that ended 9½-½. See YouTube'da Hata: Sayfa kimliği algılanmadı (Rosen's perspective) and YouTube'da Hata: Sayfa kimliği algılanmadı (the Botez' perspective).
- ^ "Tissir vs. Dreev, Tripoli 2004". Chessgames.com. 10 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Guillermo Soppe vs Fernando Braga, (1998)". Chessgames.com. 26 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Okunacak kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]- The Mammoth Book of Chess, 3rd, Running Press, 2009, ISBN 978-0-7624-3726-9
- Golombek's Encyclopedia of Chess, Crown Publishing, 1977, ISBN 0-517-53146-1
- The Oxford Companion to Chess, 2nd, Oxford University Press, 1992, ISBN 0-19-866164-9