Registan

Ang Registan ay naging kalagitnaan ng sinaunang lunsod ng Samarkand ng dinastiyang Timurid, ngayon sa Uzbekistan. Ang pangalang Rēgistan (ریگستان) ay may kahulugang "mabuhanging lugar" o "disyerto" sa Persyano.

Naging isang plaza ang Registan, kung saan nagtitipon ang mga tao upang pakinggan ang mga proklamasyon ng kabunyian, na ipinahayag ng mga ugong sa napakalaking tubong tanso na tinatawag na dzharchis - at isang lugar ng mga pampublikong pagbitay. Napapalibutan ito ng tatlong madrasa (paaralang Islamiko) ng natatanging arkitekturang Islamiko.

39°39′17″N 66°58′32″E / 39.65472°N 66.97556°E / 39.65472; 66.97556

Ang tatlong madrasa ng Registan ay: ang Madrasang Ulugh Beg (1417-1420), ang Madrasang Tilya-Kori (1646-1660) at ang Madrasang Sher-Dor (1619-1636). Madrasa ay isang salitang Arabiko na nangangahulugang paaralan.

Ang Madrasang Ulugh Beg, na itinayo ni Ulugh Beg noong panahon ng Imperyong Eastid ng Timur-Tamerlane, ay may kahanga-hangang iwan na may lansetang arko na pishtaq o lagusan na nakaharap sa plaza. Umaagapay sa mga sulok ang mga matataas na minarete. Pinalamutian ang mosaik na panel sa ibabaw ng arkong pasukan ng iwan ng mga ornamentong na may heometrikong estilo. Ang parisukat na patyo ay may kasamang moske at mga silid-aralan, at nababalutan ng mga selda ng dormitoryo kung saan nanirahan ang mga mag-aaral. May mga malalalim na galerya sa kahabaan ng mga aksis. Sa simula, isang dalawang-palapag na gusali ang Madrasang Ulugh Begna may apat na darskhonas na may simboryo (mga silid-aralan) sa mga sulok.

Ang Madrasang Ulugh humingi (Persa: مدرسه الغ بیگ‎) ay isa sa mga pinakamahuhusay na pamantasan para sa klero ng Muslim Silangan sa ika-15 Siglo PK. Nag-aaral si Abdul-Rahman Jami, ang mahusay na Persyanong makata, iskolar, mistiko, dalub-agham at pilosopo sa madrasa.^[1] Nagsermon mismo si Ulughng doon. Sa panahon ng pamahalaan ng Ulugh Beg, naging sentro ng pag-aaral ang mardrasa.

Sa ika-17 siglo, iniutos ng pinuno ng Samarkand, Yalangtush Bakhodur, ang konstruksiyon ng mga madrasang Sher-Dor (Persa: شیردار‎) at Tillya-Kori (Persa: طلاکاری‎). Interesante ang mga mosaikong tigre na may sumisikat na araw sa kanilang likod, sa harap ng bawat arkong madrasa, dahil nilalapastangan nila ang pagbabawal sa Islam ng paglalarawan ng mga buhay na nilalang sa mga gusali ng relihiyon, lalo na dahil kinakatawan nila ang mga Mithraic na motif ng higit na sinaunang Persyano. May kaunting impluwensyang Zoroastrianismo sa arkitektura.

Paglipas ng sampung taon, itinayo ang Madrasang Tilya-Kori (Persa: طلاکاری‎, nangangahulungang "Ginintuan"). Hindi lamang ito isang kolehiyo't tirahan para sa mga mag-aaral, kundi pumapel rin ito bilang maringal na masjid (moske). Mayroon itong dalawang-palapag na pangunahing harapan at isang malawak na patyo na nababalutan ng mga selula ng dormitoryo, na may apat na galerya sa mga aksis. Matatagpuan ang gusali ng moske (tingnan ang larawan) sa kanlurang seksyon ng patyo. Ang pangunahing bulwagan ng moske ay ginintuan nang napakarami.

• 
  Madrasang Ulugh Beg
• 
  Madrasang Sher-Dor
• 
  Madrasang Tilya Kori
• 
  Patyo ng Madrasang Ulugh Beg
• 
  Tigre sa iwan ng Madrasang Sher-Dor
• 
  Madrasang Tilya Kori noong ika-19 na siglo

Sa silangan ng Madrasang Tilya-Kori, matatagpuan ang mosoliem ng mga Shaybanid (ika-16 na siglo) (tingnan ang larawan). Ang tunay na tagapagtatag ng kapangyarihan ni Shaybanid ay si Muhammad Shaybani - apong lalaki ng Abu'l Khair. Noong 1500, sa tulong ng Chaghataite Khanate, na nakabase sa Tashkent noon, sinakop ni Muhammad Shaybani ang Samarkand at Bukhara mula sa kanilang mga panghuling pinunong Timurid. Pinalitan ng tagapagtatag ng dinastiya ang kanyang mga tagapagtaguyod at kinuha ang Tashkent noong 1503. Nasakop niya ang Khiva noong 1506 at noong 1507 ay lumusong siya papunta sa Merv (Turkmenistan), silangang Persya, at kanlurang Afghanistan. Pinigilan ng mga Shaybanid ang pagsulong ng Safavids, na tinalo ang Akkoyunlu (Iran) noong 1502. Si Muhammad Shaybani ay isang lider ng mga nomadikong Uzbeks. Sa mga susunod na taon, nanirahan ang karamihan sa mga oasis ng Gitnang Asya. Ang pagsasalakay ng Uzbek ng ika-15 Siglo PK ay ang huling bahagi ng ethnogeny ng nasyong Uzbek sa kasalukuyan.

Matatagpuan mismo ang sinaunang simboryong kalakalan ng Chorsu sa likod ng Sher-Dor.

• 
  Mosoliem ng mga Shaybanid
• 
  Simboryong kalakalan ng Chorsu

• Moskeng Bibi-Khanym
• Gur-e Amir
• Shah-i-Zinda
• Dinastyang Timurid
• Turismo sa Uzbekistan

• May kaugnay na midya ang Registan sa Wikimedia Commons