Smangus
Smangus (司馬庫斯部落) ga niya mki sku Sincik Keng atu Nahuy go, kwara sali buwan nya ga 38 buwan, 176 hi ku kwara s’uli tayan. s’uli tayan pinspngan Gyencumin ga 98% kyan ku 173 hi, binah ga, ’yat kahun sku pinspngan Gyencumin ga 2% kyan ku 3 hi nya. pinspung na linhuyan Gyencumin ga, Tayan 85%, Amis 1%, Paywan 2%, Bunun 1%, binah lihuyan s’uli 10%. maki qu ngasal bziran, ru kyokay.
lalu’ na qalang Smangus hya ga “qalang na yaba’ utux kayal” uzi. Smangus hya ga cyux maki sa qalang rgyax na Nahuy squ Sincik, 1,500 meta qu kinqwagiq nya. Smangus ga Cyens syang Yufong cun te 14 ling ka llyung blblaq. ’Tayal kwara’ qu cyux maki squ Smangus. cyux maki squ zzik balay rgyax qu Smangus, ru yaqih qu tuqi’ nya, ru ini’ wahi rengki’, yasa sllwan ssquliq mha “qalang mnkum”, ru hiya qu cyux maki squ zzik balay rgyax na qalang ka kwara’ qalang Gyencumin Taywan. ki’an cingay Yaya’ qparung, ru wahan lmosay mita’ mcisal llpung hogal. pzyang balay hopa’ qalang cyux mksobih sa Smangus ga qalang Cikuto, ana ga aring Cikuto ga cyugal spung ryax phkngyan na’.[1]
rhzyal kki’an
[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]tay ’llaw na Smangus hya’ ga rgyax krahu’. tay ’zil na Smangus hya’ ga llyung. tay mkyahu’ na Smangus hya’ ga llyung. tay mkraya’ na Smangus hya’ ga rgyax krahu’.
tay mkyahu’ na Smangus hya’ ga Cinsbu. tay ’zil na Smangus hya’ ga Yuluw.
giway rgrgyax qu qalang. cyux kwara’ qhuniq balung rgyax.
Maki squ Sincik cyu kyahu na syesan sanmay, gleng nya ga be’tux llyung tkacing, 1500 kongci qu kingwagiq nya.
inkahul lalu’ na rhzyal (地名由來)
[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]psgagay musa’ hmkangi’ kki’an qu kinbkisan na ’Tayal sraral ga, s’agal nya “inrkyasan na rhzyal”, “lalu’na abaw”, “qsliq na inlungan”qu pslalu’.
m_yan qani pslau’, maki squ trang nasa ka yaqih tuqi’ ru si ryax m’iyuw ngasal kki’an ga, mutux rmaw ’Tayal musa’ mulu ru mkal llpyung.
Cinsbu ga qutux qs’un mu’ wagi sasan, bwan wagi krryax, zbusux qu uraw na rhzyal. Mrqwang ga puqing qsya’. Habun ga be’nux na syaw llyung.
“Smangus” qani ga lalu’ na qhuniq Smangus. mutux maki sa rgyax na qalang Smangus, Mrqwang, Cinsbu qu qhuniq Smangus qani, zbusux uraw qu inhuqan abaw nya, sqaniq na qqsinu qu bebway nya, yasa qu ini’ pkzyay ru s’unan qqsinu qu rhzyal nya, ru mwah tngasal maki sqani qu kinbkisan Mrqwang, ru qs’un nha mita’ ga qhuniq Smangus qu cyux maki’ sa ana inu’! yasa sllwan nha Smangus la!
lalu’ na Smangus qani ga, mtrasul hmbku’ qu Smangus, ini’ pskyut qqsinu ru zbusux qu uraw na rhzyal.
mutux mciriq squ Knazi na qsyap qu Smangus sraral, m’gaga’ uzi, yasa psru’ r’ra’ mlahang pinbaq wahan squliq squ qalang Smangus.
maki na’ Gipun, krahu’ balay pintriqan nqu Smangus ki Mknazi mixan, suru zyuwaw qani lga, mbzyaq tmwang maki squ qalang Rahaw ka Sinlo cwen ka qalang Slaq ki Cyocuy qu ’Tayal na Smangus hiya. ubuy Cikuto. t’aring maki qu Gipun ga pintbcyan nya sa Tozyen Mkgogan ting Mrqwang bang, sumangusu-sha.
rekisi (歷史)
[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]Kawas 1999, tkyokay qu Smangus.
Kawas 1979, maki renki’ na Smangus.
Kawas 1991, ’lwan qu Smangus senmu cyun. t’aring qu zyuwaw na lmosay.
Kawas 1995, suqun kbalay kwara’ tuqi’ ’san na Smangus. Sraral ga, siki hmkangi’ zmagal tmucing tuqi’ qsya’ ru, musa’ tehuk qalang Cinsbu maki bziran ru pqwsan lelqqi’.
kayal (氣候)
[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]qalang smpung kinhrhur nya’ ga 15℃. qmisan lga, hzyaq balay maki’ te rgyax hiya’.[2]
ngasal knalay (建築)
[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]qhuniq ru rruma’ qu skalay nha ngasal qu qalang Smangus, ktan ta’ knalay na qnuniq ki rruma’ ka ngasal 'Tayal sa qalang Smangus.
kyokay (教會)
[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]maki 1 kyokay.
tuqi’ na gaga’ qalang (部落組織)
[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]Y_hwe na qalang Smangus (司馬庫斯部落議會)
“msqun mtzyuwaw qutux qalang”qu qalang Smangu, s’agal nha gaga’na 'Tayal ru smi’mqeru’pu’ki cyugal hwe ka nonye, kongcen, wenhwa cyawyu, cingci, yenba, zensi, hwancing ziyuen, canting minsu pu’, cyugal hwe ga canglaw hwe, sencyu bacan syehwe ru kongtong cinging tahew qu tuqi’glgan nha gaga’.
ssquliq pinlpgan (人口統計)
[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]| 年份 kawas pinlpgan | tay byacing na 4 kawas na 2016 |
| 人口 ssquliq pinlpgan | 176 hi ku kwara s’uli tayan |
ppqbaqan (教育)
[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]pqwasan biru ’laqi’ cikuy (國民小學)
[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]maki 1 pqwasan biru ’laqi’ cikuy.
pqwasan biru ’laqi’ mrkyas (國民中學)
[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]tuqi ’san (交通)
[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]cyawtwong kwanci (交通管制)
[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]Kya qu canye tawlu kwanci nya qu tuqi’ musa’ smangus.
Kwanci lutwan ga aring cu 60 syen 39.5K ka tuqi’ qara’ qalang Thyakan tehuk smangus. Kawas 2013 zmagal byacing mpusal mpitu’ ryax tehuk mtzyu’ byacing mpu zmagal ryax qu syentawcy.
Kawas 2013 te mtzyu’ byacing mpu mtzyu’ ryax lga, phugun nya la!
kisya’ glgan (鐵路)
[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]ungat kisya’ nya’.
hmgiru lmosay (旅遊)
[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]- 司馬庫斯神木 (Yaya Qparung)
Qhuniq na Yaya Qparung ga “qparung”. Te sazing, te cyugal linpgan lalu’ na yaya’ qparung ga cyux maki sa Smangus.
- 司立富瀑布 (Tgliq Slibo)
- 司馬庫斯神木群 (Yaya Qparung):
- 神秘谷瀑布 (R'ra Minnanak Na Llyung)
- 生態公園 (Koraw Blaq Na Hiyal)
- 天空之城 (Mita Kayal)
- 夫妻樹 (Qegiy)
spyangan na pinbahu (特產)
[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]Ubuy qqmayh (農)
[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]- qzimux
kinhulan s’utu biru
[smr’zyut miru’ | Smr’zyut miru’ Yuensma’]- ↑ panmwo:cite web
- ↑ [1], 新竹縣尖石鄉司馬庫斯部落資源循環型社區規劃及細部設計計畫網站